Uitgave 2025 : simplebooklet.com

VOORWOORDCOLOFONRedactie Bob Duynstee (hoofdredacteur), Olga van Ditzhuijzen, Jacqueline Hoefnagels (eindredacteur), Daan Meijer, Toon Meijerink, Natasja van Wijk Art direction & vormgevingAlexandra de Vries – Balthazar Studio Omslagbeeld Joost Hölscher Aan dit blad werkten verder mee Binnert de Beaufort, Riëtte Duynstee, Delilah van Eyck, Joost Hölscher, Liesbeth Moolhuysen, Tijn Sadée, Joan Veldkamp, Viveka van de Vliet, Paula Zimmerman Met dank aanRenet Ponsen WEBSITE www.reunistenasc-avsv.nlWilt u adverteren in het blad? Wilt u bijdragen aan het blad of heeft u een idee voor publicatie? U kunt ons bereiken via redactiereunistenblad@gmail.com.ISBN/EAN: 978-90-835505-0-3Dit magazine is een uitgave van de Vereniging van Reünisten (VvR) van het ASC/AVSV, die de verbinding vormt tussen de oud-leden en de actieve leden, disputen, subverenigingen en gezelschappen. Oplage: 18.000.© Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of verspreid zonder schriftelijke toestemming van de Vereniging van Reünisten.Amsterdam 706 jaarZomer 1981. Samen met Miel Schyns (Odoleh 81), zoon van de veearts uit het Limburgse dorp waar mijn vader huisarts was, kwam ik met wat kleren en een spiraalbed naar Amsterdam. Naar de Nieuwe Leliestraat 183, twee -hoog om… ja, wat kwam ik daar eigenlijk doen? Wonen, om te be -ginnen. En vormend verdwalen.Terwijl we onze karige huisraad de steile, smalle trap op sleepten en op éénhoog onze nieuwe maar stok -oude onderbuurvrouw passeerden, kwam er op straat een hippe vogel voorbijlopen. Hij droeg een paars wollen vestje over een strak geel T-shirt, waar een zware gouden ketting op glinsterde. Om zijn cowboylaarzen de omgeslagen pijpen van een pijnlijk enge spijker -broek. De manier waarop hij liep, maakte duidelijk dat hij daar in de buurt wat te vertellen had.Deze vroege versie van Prince hield twee hazewindhonden aan de lijn. Terwijl hij op zijn gemak de gevels aan de overkant bestudeerde, liet hij achter zijn rug een van die honden afwateren tegen het achterwiel van de Volvo van de veearts die ons hielp verhuizen. Die was daar duidelijk niet van gediend en gaf de hond een ferme schop onder zijn kale reet. Opdonderen!Het gejank deed Prince zo opschrikken dat de vuurkegel van zijn lange sigaret tussen zijn wijs- en middelvinger bleef steken, waarna ik voor het eerst werd getrakteerd op dat heerlijke Jordanese accent, met scheldwoorden die ik in Roggel nog nooit had gehoord. Toen hij zag dat de veearts zich daar niets van aantrok, maakte Prince, wijzend, duidelijk dat hij uitrekende waar wij precies gingen wonen: nummer 183, tweehoog. Zo, dat had hij snel uit -gerekend. We zouden nog eens wat meemaken! En ja, daar had hij helemaal gelijk in. Bob DuynsteeWaarde reünist,ASC/AVSV-leden zijn vaak kinderen van reünisten. Dat maakt het wederzijdse begrip voor alles wat zich afspeelt en speelde tijdens de KMT, op de sociëteit, in het dispuutshuis, tijdens alto's, reizen of andere geregeld bizarre momenten binnen ons rariteiten-kabinet wel zo makkelijk. Bijvangst daarvan is dat reünist-ouders het bestuur van de reünistenvereniging bij tijd en wijle be -schouwen als een soort oudercommissie van de basisschool 2.0, groeps-app incluis. Tijdens zulke oudercontacten met informatie-delende ouders horen we vaak: ‘Ja, maar vroeger was dat toch echt niet zo, in onze tijd hadden we echt respect voor elkaar’. Ik denk onwillekeurig aan de tijd die ik zelf als student in Amsterdam doorbracht. Voor mij is ‘vroeger’, behalve de Raamgracht, ook het Maupoleum (kort Economie) en de Oudemanhuispoort (Rechten). Het Maupoleum is gesloopt en beide studies zijn inmiddels verhuisd naar nieuwbouw op het Roeterseiland. Tentamenuitslagen stuurde de UvA per post die door huis -genoten werd geopend voordat je zelf uit bed was, onvoldoendes hingen meteen aan de voordeur. In die tijd verloren we gelukkig geen kostbare studietijd aan de verslavende sociale media. Algoritmes die ons vasthielden hadden we niet nodig om dagelijks GTST, MTV, Miami Vice, Going for Gold en Married with Children te kijken. Andere rituelen waren er ook. Elke dag net vóór 18.00u bepalen wie naar de Albert Heijn op de Vijzelstraat moest, op zondag ‘uit eten’ in de Utrechtsestraat – want de winkels waren dicht. Jarenlang op dinsdag borrelavond en donderdag na de sociëteit steevast naar Escape, en voor het naar huis gaan snacken in de vreetsteeg. De stad is veranderd. Het corps ook. Toch zijn veel gebruiken van toen er nog steeds. Inder -daad, ik ben ook zo’n reünist die vader is van ASC/AVSV-leden.Tot slot een woord van dank aan onze loyale adverteerders. Wanneer het kan: ‘koopt corporale waar, dan helpen we elkaar’.Namens het bestuur van de VvR, met hartelijke groet,Arthur Knipping, voorzitter Vereniging van Reünisten ASC/AVSVNOS IUNGIT AMICITIA |3REDACTIONEELASC25 Voorwoord 03.indd 3 22-04-2025 08:23

Page 4

ADV_ASC_2025_01.indd 4 17-04-2025 10:02INHOUD 3 Redactioneel en colofon 82 Adressen reünistenbesturenARTIKELEN 8 Tokonieuws14 De Amsterdamse huisartsenpraktijkChristina Oudemans, Xavier Hofman en Hans-Willem van der Neut hebben veel zien veranderen. ‘Vrouwen van dertig laten hun eicellen invriezen, ook al hebben ze een leuke vaste relatie.’18 Meeneembar voor op de stoepHet Amsterbarretje, een initiatief van drie vriendinnen uit Karaat, past precies op een Amsterdammertje. ‘Het is ook een knipoog naar de vertrutting van de stad.’20 ‘Amsterdam is ook een lieve stad’Vrijwilliger Ireen van der Lande kent zowat alle initiatieven voor mensen met een smalle beurs. ‘Ik heb veel respect voor overlevers in een tentje onder de brug.’22 Amsterdam TigersSterspeler Michael Mackie Kwist breekt een lans voor ‘de coolste sport van de wereld’. Ook reünisten Alard Kwist en Martijn de Jager zijn dol op de Amsterdamse ijshockeyclub. 26 Struikelstenen voor het Hebe-huis Een groep Hebeanen wil een eerbetoon voor de bejaarde Joodse mannen die in hun dispuutshuis woonden. Ze doen onderzoek, om in 2026 struikelstenen te kunnen leggen.30 Amsterdammer van verdienste Guido Frankfurther zette zich onder meer als raadslid en wethouder in voor een bereikbaar, leefbaar en gastvrij Amsterdam. Het ASC/AVSV en de Vereniging van Reünisten maken dankbaar gebruik van zijn kennis en contacten.36 Nachten met daklozen Anneke Westermann is vrijwilliger bij het Stoelenproject, de soberste vorm van avond- en nachtopvang voor daklozen in Amsterdam. ‘Je moet geen smetvrees hebben.’38 ‘Slopen leidt bijna altijd tot spijt’Rob Labadie is voorzitter van de Vereniging Vrienden Amsterdamse Binnenstad. ‘Alleen al het feit dat we er zijn, maakt dat gemeenten en projectontwikkelaars beter nadenken over aanpassingen.’42 Alles of nietsHet nog maar net opgerichte dispuut Marnix werd net als alle andere disputen in november 1941 ontbonden. Veel leden van dit nog kleine dispuut zaten in de illegaliteit, wat een aanzienlijk aantal van hen met de dood heeft moeten bekopen.46 Geen ruimte, toch groeienGebiedsontwikkelaar voor de gemeente Annegien Krugers spant zich in om Amsterdam zo leefbaar en bewoonbaar mogelijk te maken.49 Ommetje met Tom Speciaal voor ons maakte Josephine Jongbloed van het Instagram-account Ommetje met Tom een nostalgische wandeling van de UB naar de sociëteit.381842NOS IUNGIT AMICITIA |5ASC25 Inhoud 02.indd 5 17-04-2025 10:46

Page 5

INHOUD 3 Redactioneel en colofon 82 Adressen reünistenbesturenARTIKELEN 8 Tokonieuws14 De Amsterdamse huisartsenpraktijkChristina Oudemans, Xavier Hofman en Hans-Willem van der Neut hebben veel zien veranderen. ‘Vrouwen van dertig laten hun eicellen invriezen, ook al hebben ze een leuke vaste relatie.’18 Meeneembar voor op de stoepHet Amsterbarretje, een initiatief van drie vriendinnen uit Karaat, past precies op een Amsterdammertje. ‘Het is ook een knipoog naar de vertrutting van de stad.’20 ‘Amsterdam is ook een lieve stad’Vrijwilliger Ireen van der Lande kent zowat alle initiatieven voor mensen met een smalle beurs. ‘Ik heb veel respect voor overlevers in een tentje onder de brug.’22 Amsterdam TigersSterspeler Michael Mackie Kwist breekt een lans voor ‘de coolste sport van de wereld’. Ook reünisten Alard Kwist en Martijn de Jager zijn dol op de Amsterdamse ijshockeyclub. 26 Struikelstenen voor het Hebe-huis Een groep Hebeanen wil een eerbetoon voor de bejaarde Joodse mannen die in hun dispuutshuis woonden. Ze doen onderzoek, om in 2026 struikelstenen te kunnen leggen.30 Amsterdammer van verdienste Guido Frankfurther zette zich onder meer als raadslid en wethouder in voor een bereikbaar, leefbaar en gastvrij Amsterdam. Het ASC/AVSV en de Vereniging van Reünisten maken dankbaar gebruik van zijn kennis en contacten.36 Nachten met daklozen Anneke Westermann is vrijwilliger bij het Stoelenproject, de soberste vorm van avond- en nachtopvang voor daklozen in Amsterdam. ‘Je moet geen smetvrees hebben.’38 ‘Slopen leidt bijna altijd tot spijt’Rob Labadie is voorzitter van de Vereniging Vrienden Amsterdamse Binnenstad. ‘Alleen al het feit dat we er zijn, maakt dat gemeenten en projectontwikkelaars beter nadenken over aanpassingen.’42 Alles of nietsHet nog maar net opgerichte dispuut Marnix werd net als alle andere disputen in november 1941 ontbonden. Veel leden van dit nog kleine dispuut zaten in de illegaliteit, wat een aanzienlijk aantal van hen met de dood heeft moeten bekopen.46 Geen ruimte, toch groeienGebiedsontwikkelaar voor de gemeente Annegien Krugers spant zich in om Amsterdam zo leefbaar en bewoonbaar mogelijk te maken.49 Ommetje met Tom Speciaal voor ons maakte Josephine Jongbloed van het Instagram-account Ommetje met Tom een nostalgische wandeling van de UB naar de sociëteit.381842NOS IUNGIT AMICITIA |5ASC25 Inhoud 02.indd 5 17-04-2025 10:46

Page 6

postcodeloterij.nlPlan International zorgt dat Shikha (18) en duizenden andere jonge vrouwen in India een veilige, betaalde baan kunnen vinden. Zo kunnen ze financieel onafhankelijk worden, zelfstandig in het leven staan. En lopen ze minder kans op discriminatie of seksueel geweld. Dankzij het Saksham jongerenproject werkt Shikha nu nu bij een e-commerce bedrijf. Met het geld dat ze verdient kan ze doorstuderen om software engineer te worden. Haar grote droom! Plan International ontving de afgelopen 5 jaar bijna € 16 miljoen en dit jaar verdelen we € 363 miljoen onder 166 goede doelen. De wereld vooruit helpen, dat is The Power of Postcodes. Werk maken van dromen Foto: Shikha (18). Bron: Plan InternationalAdv_PlanInternational_ASC-ASVS Magazine_217x290_P8678_02.indd 1 11/04/2025 06:43ADV_ASC_2025_01.indd 6 17-04-2025 10:03INHOUD52 Rafelrandje in beeldRobbert Bredius woont op een boot in Noord, waar de wind, het water en het licht iedere dag een nieuw tafereel schilderen. Dat legt hij vast in een fotoserie.54 Monumenten met een A-labelEen pand comfortabel en energiezuinig maken terwijl het zo veel mogelijk intact blijft? Dat kost jaren, weet Isja Finaly, chef duurzaamheid van Hendrick de Keyser. Maar het kan wel. 58 Hockeyclub Amsterdam Alexandra Oswald is voorzitter van de ‘oudste en de goudste’ hockeyclub van het Europese vasteland. ‘Amsterdam is toch een beetje het Ajax van de hockey.’60 Een podium voor verbindingHet Amsterdam Museum wordt ingrijpend verbouwd én viert het honderdjarig bestaan in 2026. Maurice Seleky focust intussen op de missie van het stadsmuseum. 64 Een groenere stadAliet Rogaar liet zich omscholen tot biologisch stadslandbouwer en weet: alle Amsterdammers kunnen bijdragen aan het stadsmilieu. Weg met die tegels!68 BubbelrapMarinus Prakke, in het dagelijks leven advocaat op de Zuidas, is ook te vinden op Spotify onder de artiestennaam MC Prak$. 72 De Muze van ZuidHuib Ramaer wil met zijn muziekfestival verbinding leggen tussen muziek en gebouwen. En vooral tussen mensen, die ook in Zuid niet allemaal rijk en gelijk zijn. 76 Hans Brinker HostelHet lowbudgethotel is al sinds de jaren tachtig een begrip. De reputatie is echter een stuk wilder dan de praktijk, aldus directeur en eigenaar Marie-Louise Henny. 78 Stip aan de horizonHoe ziet metropool Amsterdam er in 2050 uit? Haico Spijkerboer zint op antwoorden als voorzitter van VNO-NCW van Amsterdam. 80 Opera met gehoorzame acteurs Het Amsterdams Marionettentheater trekt al 35 jaar volle zalen met zijn ambachtelijk gemaakte poppen. Frederieke Cannegieter heeft de touwtjes in handen.QUIZ34 De Slimste ReünistWie weet het meest van de Amsterdamse geschiedenis? Wie kent de gekste ASC/AVSV-feitjes? Doe de quiz en test je kennis! MIJMEREN IN MOKUM28 Olga van Ditzhuijzen neemt vast afscheid van onze UB74 Tijn Sadée memoreert zijn logé in de PijpCOLUMNS41 Joan Veldkamp droomt zich een hippe wildzwemster57 Delilah van Eyck spreekt af, maar waar?71 Binnert de Beaufort kijkt niet meer zo makkelijk weg 287264NOS IUNGIT AMICITIA |7ASC25 Inhoud 02.indd 7 17-04-2025 10:47

Page 7

Page 8

Tycho Moojen (Beaufort 20) is bezig met het documen-teren van de strafzaken op het ASC/AVSV van de afgelopen vijf jaar. Het aantal meldingen van zwaar seksueel grensoverschrijdend gedrag neemt bijvoorbeeld af. Dat betekent echter niet dat de cultuurverandering is voltooid, zegt hij. Het aantal overtredingen van het groentijdreglement is simpelweg nog te hoog. Het bestuur heeft er onvoldoende vertrouwen in dat er zonder controleurs ‘niks kan gebeuren’. Moojen: ‘We conclu-deren uit vragenlijsten onder de eerstejaars dat controleurs zelfs nog dingen missen.’Toch is er een daling te zien in het aantal DKMT-incidenten, stelt de rector. Vanwege de excessen die in de groentijd van 2021 aan het licht zijn gekomen, werden tien leden veroordeeld. ‘Bij sommige disputen stond de mishandeling bij wijze van spreken op de kalender’, stelde toenmalig rector Sebastiaan Klaver in 2023 tegen Trouw. Uiteindelijk werden zes leden maximaal een jaar geschorst. Eén lid mag nooit meer komen. Desondanks werd er in 2021 geen enkele aangifte bij de politie gedaan. ‘We zien die zwijgcultuur steeds meer afbrokkelen’, stelt Moojen. Het corps neemt elk jaar een anonieme peiling af na de ontgroening. ‘Het aantal mensen dat nu zegt überhaupt fysiek aangeraakt te zijn is onvergelijkbaar veel kleiner dan in 2021.’ De meeste meldingen in de enquête gaan tegenwoor-dig over het niet geven van een eerlijke kans aan novieten (vroeger ‘feuten’) om verscheidene redenen in de fleurtijd. De wel gedane meldingen van fysiek grens-overschrijdend gedrag zijn nooit meer zo hevig als in 2021 en eerder, ziet Moojen.Rector Tycho Moojen ziet de gevolgen van de cultuurverandering voorzichtig terug in de strafzaken tegen leden van de laatste jaren. Het aantal vonnissen na geweldsincidenten neemt af. En het aantal meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag toe ‘omdat leden nu meer durven te melden’.Straffen op het ASC/AVSVDaling geweldsincidentenTot begin april heeft het ASC dit academische jaar elf vonnissen opgelegd na geweldsincidenten. Vorig jaar werden er 32 geweldstraffen uitgedeeld. Moojen: ‘Maar ik vind niet dat je daaruit gelijk al uit kan concluderen dat het aantal geweldsincidenten aan het afnemen is.’Die dikwijls maandenlange straffen worden ook meer op maat gemaakt voor leden. Met een bij sommige disputen afnemende populariteit van de borrel, worden leden dikwijls anders gestraft. ‘We laten sommige disputen juist meer op de vereniging zijn door hun leden een taakstraf te laten uitvoeren, zoals het versjouwen van tafels, tillen van banken of maken van eten op de sociëteit.’ Ook het zooien is de afgelopen jaren drastisch veranderd. ‘Het zooien in groepen van dispuut tegen dispuut vindt echt aanzienlijk minder plaats sinds corona. Vrijwel alleen de jaars zooien nog, soms individueel, soms als dispuut. Dan zooien ze om borreltafels, maar nooit langer dan een half uurtje na het begin van de borrel.’ Mogelijk is er dus ook een verminderde kans dat grootschalige zooi-partijen uit de hand lopen, of dat nou gaat om stiekeme knietjes of zichtbare klappen. Verzwaard drugsbeleidDaarnaast werpt het sinds 2023/2024 aangescherpte drugsbeleid zijn vruchten af. Het gebruiken van of onder invloed zijn van drugs binnen de sociëteit leidt sinds het kalenderjaar 2024 in de richtlijn tot onmiddellijk royement. ‘En in 2024/2025 hebben we nog niemand hoeven te vervolgen voor drugsgebruik.’ Terwijl het College voor Rechtspraak (een intern college van juristen uit het reünisten-Op weg naar normalisatieHet is bijna zover dat de hele actieve lichting van ná de cultuurverandering is. Waar staat de vereniging nu? Moojen: ‘Je hebt in zo’n proces altijd de early adopters, de voorhoede die de nieuwe cultuur als eerste omarmt. Inmiddels is ook het grootste deel van de vereniging om. De kunst is nu om ook de laatste groep – de groep waar de meeste weerstand zit – mee te krijgen.’ De senaat ziet dat de verstandhou-ding met zowel de onderwijsinstel-lingen als met de gemeente aanzienlijk is verbeterd. Met beide overlegt Moojen zo’n vijf keer per jaar en er is in beide overleggen duidelijk vertrouwen opgebouwd. Dat wordt ook uitgesproken. De senaat meldt het keurig als er sprake is van een incident. Die openheid wordt gewaardeerd. Is er overlast, dan is er meteen contact met de gemeente. Moojen hoopt en verwacht dat normalisatie van de relatie met de onderwijsinstel-lingen eraan zit te komen, als ook de DKMT van dit jaar weer goed verloopt. ‘Zoals ik de gesprekken interpreteer, is dat een logische volgende stap.’TOKONIEUWS8|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Nieuws 02.indd 8 17-04-2025 12:13bestand) vorig jaar elf veroordelingen uitsprak wegens drugsgebruik. Opmerke-lijk was de zaak tegen twee eerstejaars die in de eerste maand van het nieuwe beleid een xtc-pil tijdens een borrel (zonder muziek) hadden geslikt. Zij werden aangesproken door hun bestuur, daardoor ontdekt door de senaat en testten positief op de daaropvolgende procedurele speekseltest. Hoewel de twee eerstejaars in eerste instantie werden geroyeerd, konden ze bij het College voor Beroep een lagere straf krijgen. Moojen: ‘Royement blijft de strafrichtlijn, maar die hoeft het College niet op te leggen.’ Verlichtende omstandigheden kunnen daarmee door de rechters worden meegenomen; ook bij het gebruik van harddrugs. Vooralsnog is de rector optimistisch gestemd over de vermoede afname van zulk drugsgebruik.Meer meldingen seksuele intimidatieDoor de speeches bij het lustrumheren-diner in 2022, waar vrouwen onder meer ‘hoeren’ en ‘sperma-emmers’ werden genoemd, bleek ook de cultuur op gebied van seksisme en seksuele intimidatie zwaar achter te lopen op het ASC/AVSV. Omdat de uitspraken zowel binnen de landelijke wet als het tuchtrecht niet strafbaar waren, werden de vier sprekers door het interne College van Rechtspraak alleen veroordeeld wegens ‘het schaden van externe belangen.’ Ze kregen veertig tot tachtig uur interne taakstraf.Sindsdien nam aantal meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag toe, ontdekte Moojen. Exacte cijfers heeft hij nog niet, ‘maar we krijgen wel meer interne meldingen binnen. We vermoeden dat de seksuele intimidatie minstens in diezelfde mate plaatsvond voor 2022. Nu durven leden het gewoonweg meer te melden, denken we. Maar nog steeds nemen we elke melding van deze aard enorm serieus.’ Daarbij waren de gevallen van seksuele intimidatie voor 2022 vaak ernstiger, wat ook in de strafmaat terug was te zien. Dat de gevallen die worden gemeld ‘tegen -woordig stukken lichter zijn’ komt volgens Moojen ook doordat vrijwel overal op de sociëteit beveilingscamera’s hangen. Behalve in de borrelzaal, waar ‘altijd een senator of commissaris aanwezig’ is. Wel geeft hij toe dat niet elk incident gezien kan worden. ‘Vorig jaar was er een enkele veroordeling voor seksueel wangedrag.’Een zichtbare corpswetDe ISSA werkt daarom ook aan een her -ziening van de corpswet die ‘ook past bij de ontwikkeling in de recente Nederland-se wetten.’ In een nieuwe landelijke wet – die geldt vanaf 1 juli 2024 - hoeft er geen ‘dwang’ meer te worden bewezen. Seksueel contact doorzetten als er ‘signalen’ zijn dat die ander dat niet wil is nu strafbaar. Het corps hoopt een gelijkende interne wet ook snel door te voeren voor incidenten die zelfs nog buiten de Nederlandse wet vallen.Moojen vindt ten slotte dat – om de straffen ook echt preventief te laten werken – vonnissen ook zichtbaarder moeten worden. Zijn plan om geanonimiseerde vonnissen in het Honestum te publiceren, kon wegens gevaren voor de privacy van leden echter geen doorgang vinden. Wel publiceert de senaat al sinds langere tijd de vonnissen in een vitrinekast op de sociëteit. Daarnaast leest de ISSA de uitspraken voor bij de alv. ‘En we willen een samenvatting opstellen van de corps -wetten. Opdat elk lid duidelijk weet welke straf er volgt als je je niet aan de regels houdt.’•Bij drugsgebruik is royement de strafrichtlijn, maar die hoeft het College niet op te leggen NOS IUNGIT AMICITIA |9TEKST Toon Meijerink (Hebe 17)ASC25 Nieuws 02.indd 9 17-04-2025 10:13

Page 9

Page 10

Sinds 2012 bestaat het Illuster Dispuutgezelschap H.E.R.M.E.S. niet meer als actief dispuut binnen het ASC/AVSV. Maar niet getreurd, laat actief reünist Steven Berendsen ons weten, de club bestaat nog – als reünistenvereniging. ‘We organiseren twee keer per jaar een borrel en om de vijf jaar een reünisten-lunch voor het corpslustrum. Ook vieren we ons eigen lustrum met een Heerendiner.’ In 2024 is het XIIe lustrum gevierd, waarvan akte.Academy-avond Omdat studenten te motiveren om door te studeren en onderzoek te doen, is in 2013 de stichting ASC/AVSV Academy opgericht. Die beheert een studiefonds voor alle studenten die aan de UvA of aan de VU studeren, dus niet alleen voor leden. Hiermee wil de vereniging iets terugdoen voor de studenten uit onze stad.De Academy organiseert jaarlijks een bijeenkomst met deelnemers en andere sprekers over het belang van onderzoeksprojecten. Die vindt dit jaar plaats op 8 oktober op de sociëteit, aanvang 19.00 uur. Meld u aan voor die avond - of als donateur - via info@ascacademy.nl of 020.523.8010. Lees verslagen van studenten en vind meer informatie over de stichting op de website: www.ascacademy.nl.IN MEMORIAM: Willem WiardaOp 30 januari 2025 overleed op 82-jarige leeftijd Willem Wiarda (Hebe 62). Wiarda was tussen 2001 en 2008 voorzitter van de Vereni-ging van Reünisten. In die periode vierde het ASC/AVSV het 150-jarig bestaan, een eclatant succes. Tij-dens het lustrum verscheen, op zijn initiatief, het historische gedenk-boek Wij Amsterdamsche studiosi, een paar jaar later gevolgd door de uitgave 60 jaar vrij over leden van het ASC/AVSV en de Tweede Wereldoorlog. Anders dan zijn va-der en broer, die beiden voor Beets kozen, sloot hij zich aan bij Hebe. Hij werd praeses en ook op het ASC vond hij zijn draai. In het jaar 1965-1966 was hij primus in de senaat.Wiarda werd na zijn studie advo-caat bij Nauta. Tot zijn clientèle behoorde onder andere de gemeen-te Amsterdam, de stad die hem zeer dierbaar was. Een groot deel van zijn leven woonde hij echter in het pittoreske Broek in Waterland, waar hij ook bij diverse clubs be-stuurlijk actief was. Wiarda hield van gezelschap. Toen hij ziek werd, genoot hij van een laatste lunch met zijn senaat. Velen zullen zich zijn warme, brommen-de stemgeluid herinneren, maar ook zijn oprechte, innemende belang-stelling heeft bij velen van ons een blijvende indruk achtergelaten. Na zijn vertrek als voorzitter van de VvR werd Willem Wiarda be-noemd tot lid van verdienste van het ASC/AVSV. Wij gedenken hem met eerbied.10|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Nieuws 02.indd 10 17-04-2025 10:14Door gekkigheid’, zegt praeses Commissie Quinten Haak Wegmann (Aegis 21). ‘We willen leden iets bieden wat ze elders niet kunnen vinden.’ Dus jutten commissieleden besturen op om het schilderij van de koning achter de bar te stelen (waardoor er geen mores meer gelden) of eerstejaars om de brandslang te pakken en andere disputen nat te spuiten. Het sociëteits-bestuur biedt ruimte aan alles wat de borrel opschudt. Postcorona stonden borrels minder vol dan voor 2020, maar volgens Wegmann is de dalende trend een halt toegeroepen. Wel zijn er een aantal zaken blijvend veranderd. Zo wordt er niet meer in de hekken gehangen door eerstejaars, wachtend om tafels te kunnen halen. Dat scheelt overlast voor de buurt. De jaars krijgen nu het startschot in de gang die naar de sociëteit loopt. Bovendien beslist een commissaris of disputen met elkaar mogen zooien. ‘Zo zorgen we dat het niet uit de hand loopt.’Eten in de mensaOok eten alle eerstejaars van de disputen die borrel hebben verplicht in de mensa. Die wordt verbouwd om de ruimte gezelliger te maken. ‘Kok Jan is na 31 jaar met pensioen gegaan, en met de nieuwe kok Kim hebben we in het contract opgenomen 130 borden per avond af te nemen. We wilden toch al meer knusheid onder de eerstejaars creëren.’ Sommige disputen laten ook ouderejaars aansluiten. Of die eten in de andere ruimtes die daarvoor tegenwoordig beschikbaar zijn: de bistro, de kelder naast de garderobe of de gerenoveerde koffiekamer Café NIA, die van een bordeauxrode lakverf, biljarttafel, chesterfieldstoelen en oude archiefstukken werd voorzien. Meer ruimte voor verkleden, muziek en telefoonsDaarnaast biedt de Commissie meer ruimte aan ‘ideeën van leden’. ‘Denk bijvoorbeeld aan een borrel waar een dispuut verkleed gaat als campinggasten of aan een Pavlovweek, waar de subcommissie van psychologie elke dag drie sprekers over mentale gezondheid wist te verzorgen.’ Financieel springt de commissie dan graag bij. ‘Bovendien organiseren veel commissies feestweken. De feestdagen met muziek op het podium, zoals de NIA-nacht of een dispuutsdies, blijven druk.’ Dat bepaalde leden dan sneakers dragen of zich niet helemaal correct kleden, maakt Wegmann minder uit.Indien de normale borrel vol staat, beloont de commissie dat soms met muziek, maar alleen na 00:30 uur. ‘We horen elke avond honderd keer de vraag of er muziek aan mag. Dat doen we alleen als de aanwezige leden het verdiend hebben en er dan nog zo’n vijftig, zestig man staan.’ Telefoongebruik is dan echter niet meer in te dammen. ‘Iedereen loopt met zo’n ding. We verbieden wel te filmen, maar dat is niet altijd te handhaven.’De exploitatievergunning voor de sociëteit is begin april verlopen, maar een nieuwe aanvraag ligt bij de gemeente. Tot die tijd mag de sociëteit openblijven. Wegmann voorziet echter geen grote problemen voor een hernieuwing van die vergunning. Zolang een behoorlijk aantal leden de sociëteit boven de club blijft verkiezen – ‘er zijn nu zelfs geen boetes nodig om afwezigheid van disputen te bestraffen’ – ziet Wegmann een toekomst voor de wekelijkse borrel.•De concurrentie van technobunkers, festivals, terrassen en hippe clubs is groot. Hoe je krijg je de leden dan nog naar een muziekloze bruine kroeg? Meer leven op de toko‘Word NU lidLEDENVOORDEEL• toegang tot de VvR-app, met al je oude vrienden en vriendinnen• de befaamde, beruchte en beroemde reünistenborrel tijdens lustra• en... dit jaarlijkse reünistenmagazine van de Vereniging van Reünisten van het ASC/AVSVga naar:www.reunistenasc-avsv.nlen word lid (vanaf €40)NOS IUNGIT AMICITIA |11ASC25 Nieuws 02.indd 11 17-04-2025 10:14

Page 11

Sinds 2012 bestaat het Illuster Dispuutgezelschap H.E.R.M.E.S. niet meer alsactief dispuut binnen het ASC/AVSV. Maar niet getreurd, laat actief reünistSteven Berendsen ons weten, de club bestaat nog – als reünistenvereniging.‘We organiseren twee keer per jaar een borrel en om de vijf jaar een reünisten-lunch voor het corpslustrum. Ook vieren we ons eigen lustrum met eenHeerendiner.’ In 2024 is het XIIe lustrum gevierd, waarvan akte.Academy-avond Omdat studenten te motiveren om door te studeren en onderzoek te doen, is in2013 de stichting ASC/AVSV Academy opgericht. Die beheert een studiefondsvoor alle studenten die aan de UvA of aan de VU studeren, dus niet alleen voorleden. Hiermee wil de vereniging iets terugdoen voor de studenten uit onze stad.De Academy organiseert jaarlijks een bijeenkomst met deelnemers en anderesprekers over het belang van onderzoeksprojecten. Die vindt dit jaar plaats op8 oktober op de sociëteit, aanvang 19.00 uur. Meld u aan voor die avond - of alsdonateur - via info@ascacademy.nl of 020.523.8010. Lees verslagen van studentenen vind meer informatie over de stichting op de website: www.ascacademy.nl.IN MEMORIAM:Willem WiardaOp 30 januari 2025 overleed op82-jarige leeftijd Willem Wiarda(Hebe 62). Wiarda was tussen 2001en 2008 voorzitter van de Vereni-ging van Reünisten. In die periodevierde het ASC/AVSV het 150-jarigbestaan, een eclatant succes. Tij-dens het lustrum verscheen, op zijninitiatief, het historische gedenk-boek Wij Amsterdamsche studiosi, een paar jaar later gevolgd doorde uitgave 60 jaar vrij over ledenvan het ASC/AVSV en de TweedeWereldoorlog. Anders dan zijn va-der en broer, die beiden voor Beetskozen, sloot hij zich aan bij Hebe.Hij werd praeses en ook op het ASCvond hij zijn draai. In het jaar 1965-1966 was hij primus in de senaat.Wiarda werd na zijn studie advo-caat bij Nauta. Tot zijn clientèlebehoorde onder andere de gemeen-te Amsterdam, de stad die hemzeer dierbaar was. Een groot deelvan zijn leven woonde hij echter inhet pittoreske Broek in Waterland,waar hij ook bij diverse clubs be-stuurlijk actief was.Wiarda hield van gezelschap. Toenhij ziek werd, genoot hij van eenlaatste lunch met zijn senaat. Velenzullen zich zijn warme, brommen-de stemgeluid herinneren, maar ookzijn oprechte, innemende belang-stelling heeft bij velen van ons eenblijvende indruk achtergelaten.Na zijn vertrek als voorzitter vande VvR werd Willem Wiarda be-noemd tot lid van verdienste vanhet ASC/AVSV. Wij gedenken hemmet eerbied.10|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Nieuws 02.indd 10 17-04-2025 10:14Door gekkigheid’, zegt praeses CommissieQuinten Haak Wegmann (Aegis 21). ‘Wewillen leden iets bieden wat ze elders nietkunnen vinden.’ Dus jutten commissieledenbesturen op om het schilderij van dekoning achter de bar te stelen (waardoorer geen mores meer gelden) of eerstejaars om de brandslangte pakken en andere disputen nat te spuiten. Het sociëteits-bestuur biedt ruimte aan alles wat de borrel opschudt.Postcorona stonden borrels minder vol dan voor 2020, maarvolgens Wegmann is de dalende trend een halt toegeroepen.Wel zijn er een aantal zaken blijvend veranderd. Zo wordter niet meer in de hekken gehangen door eerstejaars,wachtend om tafels te kunnen halen. Dat scheelt overlastvoor de buurt. De jaars krijgen nu het startschot in de gangdie naar de sociëteit loopt. Bovendien beslist een commissarisof disputen met elkaar mogen zooien. ‘Zo zorgen we dat hetniet uit de hand loopt.’Eten in de mensaOok eten alle eerstejaars van de disputen die borrel hebbenverplicht in de mensa. Die wordt verbouwd om de ruimtegezelliger te maken. ‘Kok Jan is na 31 jaar met pensioengegaan, en met de nieuwe kok Kim hebben we in het contractopgenomen 130 borden per avond af te nemen. We wildentoch al meer knusheid onder de eerstejaars creëren.’Sommige disputen laten ook ouderejaars aansluiten. Ofdie eten in de andere ruimtes die daarvoor tegenwoordigbeschikbaar zijn: de bistro, de kelder naast de garderobeof de gerenoveerde koffiekamer Café NIA, die van eenbordeauxrode lakverf, biljarttafel, chesterfieldstoelen enoude archiefstukken werd voorzien.Meer ruimte voor verkleden,muziek en telefoonsDaarnaast biedt de Commissie meer ruimte aan ‘ideeën vanleden’. ‘Denk bijvoorbeeld aan een borrel waar een dispuutverkleed gaat als campinggasten of aan een Pavlovweek,waar de subcommissie van psychologie elke dag drie sprekersover mentale gezondheid wist te verzorgen.’ Financieelspringt de commissie dan graag bij. ‘Bovendien organiserenveel commissies feestweken. De feestdagen met muziek ophet podium, zoals de NIA-nacht of een dispuutsdies, blijvendruk.’ Dat bepaalde leden dan sneakers dragen of zich niethelemaal correct kleden, maakt Wegmann minder uit.Indien de normale borrel vol staat, beloont de commissie datsoms met muziek, maar alleen na 00:30 uur. ‘We horen elkeavond honderd keer de vraag of er muziek aan mag. Dat doen wealleen als de aanwezige leden het verdiend hebben en er dan nogzo’n vijftig, zestig man staan.’ Telefoongebruik is dan echter nietmeer in te dammen. ‘Iedereen loopt met zo’n ding. We verbiedenwel te filmen, maar dat is niet altijd te handhaven.’De exploitatievergunning voor de sociëteit is begin aprilverlopen, maar een nieuwe aanvraag ligt bij de gemeente. Tot dietijd mag de sociëteit openblijven. Wegmann voorziet echter geengrote problemen voor een hernieuwing van die vergunning.Zolang een behoorlijk aantal leden de sociëteit boven de club blijftverkiezen – ‘er zijn nu zelfs geen boetes nodig om afwezigheidvan disputen te bestraffen’ – ziet Wegmann een toekomst voor dewekelijkse borrel.•De concurrentie van technobunkers, festivals, terrassen en hippe clubs is groot. Hoe je krijg je de leden dan nog naar een muziekloze bruine kroeg? Meer leven op de toko‘WordNU lidLEDENVOORDEEL• toegang tot de VvR-app, met al jeoude vrienden en vriendinnen• de befaamde, beruchte en beroemdereünistenborrel tijdens lustra• en... dit jaarlijkse reünistenmagazinevan de Vereniging van Reünistenvan het ASC/AVSVga naar:www.reunistenasc-avsv.nlen word lid (vanaf €40)NOS IUNGIT AMICITIA |11ASC25 Nieuws 02.indd 11 17-04-2025 10:14

Page 12

Samen sterker: bouw mee aan de toekomst met Stichting M.O.E.T. Met veel plezier schrijf ik u namens stichting M.O.E.T. (Met Onderwijs Een Toekomst). Sinds de oprichting in 2006 zet onze stichting zich in om kansarme jongeren in ontwikkelings-landen de kans te geven op een betere toekomst door middel van onderwijs. Onze stichting heeft inmiddels een stevige basis opgebouwd; een goed lopende ambachts-school in Burkina Faso waar maar liefst 265 leerlingen onderwijs genieten. Dankzij deze solide basis zijn we nu in een positie om onze impact verder uit te breiden, ook buiten Burkina Faso. De succesvolle ontwikkelingen van onze ambachtsschool, de groei van het aantal leerlingen en de toegenomen zelfredzaamheid van de school, stellen ons in staat om nieuwe projecten op te starten en samenwerkingen aan te gaan. Hiervoor kunnen we uw hulp goed gebruiken. Gedurende het jaar organiseren wij verschil -lende activiteiten waaraan u kunt deelnemen, waarbij uw bijdrage ten goede komt aan onze stichting. Na het daverende succes van vorig jaar, komt er in september een nieuwe editie van het Reünisten Golftoernooi. Daar -naast kunt u via M.O.E.T. deelnemen aan de Teeseling Summer Run, een autorally georganiseerd door drie jonge ondernemers die de opbrengsten graag doneren aan stichting M.O.E.T. De rally vindt plaats op 14 juni 2025 en begint op Landgoed Groot Kievitsdal in Baarn. Er wordt geluncht op Kasteel Engelenburg en de dag wordt afgesloten in ons eigen Amsterdam bij Vooges aan 't IJ. Zodra er meer informatie beschikbaar is over de inschrijvingen van deze activiteiten, zullen wij dit delen op onze sociale-media-kanalen. Mocht u geïnteresseerd zijn, neem dan vooral contact met ons op. Wij houden u graag op de hoogte met de laatste beschikbare informatie. Er is een lokaal bestuur aangesteld op de ambachtsschool in Burkina Faso. Dit past in de huidige visie omtrent ontwikkelingssamenwerking van Stichting M.O.E.T. om meer autonomie toe te kennen aan het lokale bestuur voor het opstellen en uitvoeren van het beleid van de school. De kantine op de ambachtsschool wordt omgevormd tot een kiosk, die voor meer mensen toegankelijk is en wordt gerund door een zelfstandige lokale ondernemer. Hierdoor genereert de school een extra inkomstenbron en wordt de zelfredzaam-heid van de school vergroot.Website: stichtingmoet.nlMail: secretaris@stichtingmoet.nl Instagram: stichtingmoet LinkedIn: Stichting M.O.E.T. TOKONIEUWS12|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 MOET 03.indd 12 17-04-2025 10:13Ieder jaar organiseert Street Child een mara-thon in Sierra Leone en dit jaar kregen wij de kans om mee te doen. Op 29 april reisden we af naar Makeni, een stad in het noorden van Sierra Leone. Onze stichting ging, samen met leden van onze vereniging, deelnemen aan cursussen, ons project in Magburaka bezoeken, scholen verkennen, het land ontdekken en tot slot samen een stukje rennen. De opbrengsten van de Marathon van Amster-dam op 20 oktober zijn gebruikt om vijftien nieuwe meisjes op de ambachtsschool een opleiding te bieden. Er is voor deze groep ook een pakket samen-gesteld waarin het nodige schoolmateriaal zit, maar ook maand-verband. Zo hoeven de meisjes niet thuis te blijven als ze ongesteld zijn en hier niet de juiste middelen voor hebben. •Wij zijn een partnerschap aangegaan met Stichting Street Child voor het Family Business Scheme (FBS) programma. Dankzij deze samen-werking krijgen 45 kinderen in Magburaka in het noorden van Sierra Leone de kans om naar school te gaan. Tegelijkertijd worden 45 moeders en vrouwelijke verzorgers ondersteund bij het duurzaam opstarten of uitbreiden van hun eigen onderneming, waardoor hun financiële weer-baarheid wordt versterkt en zij het schoolgeld voor hun kinderen kunnen betalen. Op die manier steunt deze samenwerking meer dan negentig kinderen richting onderwijs. NOS IUNGIT AMICITIA |13TEKST Anne-Maud Muris (Karaat 23), ab-actis M.O.E.T.ASC25 MOET 03.indd 13 17-04-2025 10:13

Page 13

Page 14

Page 15

Christina Oudemans, Hans-Willem van der Neut en Xavier HofmanASC25 Huisartsen 03.indd 14 17-04-2025 10:11>Echte, authentieke Amster-dammers? Ik heb er nog een páár’, zegt Christina Oudemans (Kewajam 85). Haar praktijk ligt in de Sint Antoniesbreestraat: Nieuwmarktbuurt. Eind jaren negentig trof ze tijdens haar visites nog regelmatig de roze interieurs aan met gedrapeerde gordijnen, kristallen kroon -luchters en weelderig porselein op de schoorsteenmantel. Oudemans: ‘Als je aanbelde ging er op driehoog een raam open en riep iemand: “Wat mot je?” Dan antwoordde ik: “Ik ben het! De dokter!”’ De Amsterdamse huisartsen hebben in pakweg dertig jaar de patiëntenpopulatie behoorlijk zien veranderen. Xavier Hofman (Hera 81) heeft een huisartsenpraktijk op de Noordermarkt. Daar had hij jarenlang een patiënt die bij elk consult met een kleine Fujicamera een ‘actiefoto’ van hem wilde maken. Hofman: ‘Dan vroeg hij mij om achter mijn bureau te poseren, bijvoorbeeld met een stetho -scoop in mijn oren. Daags erna lag er een afdruk in de brievenbus.’ Vrienden vragen hem ook vaak of hij niet moe wordt van elke dag dat gezeur over pijntjes en klachten. ‘Nee, nooit’, zegt hij. ‘Nog steeds niet. Ons vak is elke dag een groot feest. Maar je moet het wel zíén.’Zweren en schimmelsDe verhalen zijn de ene keer grappig, de andere keer schrijnend. Christina Oudemans kan de meeste patiënten wel bereiken op gevoelsniveau, maar dat lukt haar minder goed bij de twee prostituees van de Wallen in haar praktijk: ‘Ik doe mijn uiterste best voor hen. Maar ze zijn te beschadigd’. In het verleden heeft ze spreekuur gedaan bij De Valkenier (GGD); een huisartsenpost voor verslaafden, daklozen en onverzekerden. Ze behandelde daar veel ‘loopvoeten’: voeten met zweren en schimmels. Oudemans: ‘Ik fietste ’s ochtends door het Vondelpark naar mijn werk. Onder de brug lagen mijn patiënten al met flessen wijn naast hun winkelkarretjes. “Dag dok!”, riepen ze dan.’ Ze zag soms ook mensen die hun dakloos bestaan uitstekend konden organiseren: ‘Die wisten precies wan -neer je waar een gratis maaltijd kreeg aange -boden. Ze reisden daarvoor de hele regio af.’ Ze doet op woensdag nog steeds spreekuur bij Goodwillburgh in de Anne Frankstraat, verpleeghuiszorg van het Leger des Heils. Oudemans: ‘Daar wonen paradijsvogels op leeftijd die lang dakloos zijn geweest, of die nog steeds een beetje cocaïne gebruiken.’Strijd voor euthanasieXavier Hofman heeft van oudsher relatief veel homoseksuele patiënten in zijn prak -tijk. Begin jaren negentig zag hij ongeveer elke week een van hen overlijden aan aids. Hofman: ‘Tegenwoordig “preppen” veel mannen: ze nemen preventief het anti-hiv-medicijn PrEP. Zo kunnen ze veilig seks hebben met iemand die hiv heeft.’ De euthanasiewet bestaat sinds 2002. Hofman: ‘Tot die tijd gaven veel huisartsen hun patiënten op hun sterfbed het laatste zetje met een hoge dosis barbituraten. Als ze de pijnstillers achterlieten, zeiden ze: “Zorg dat iemand u morgenochtend vindt”, en dan trokken ze de deur achter zich dicht. Ik vond dat altijd heel pijnlijk.’ Hofman heeft zich sinds het begin van zijn carrière actief ingezet voor een euthanasiewet. Hij was een van de eerste SCEN-artsen in Nederland (Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland). ‘Ik werd ervoor benaderd door huisarts Nico Mensing van Charante, een Hebeaan. Hij zei tegen mij: “Dit is echt iets voor jou, want jij bent katholiek.”’Nieuwe borsten en haar-transplantatiesHans-Willem van der Neut (Viator 79) wilde als jongen altijd een soort James Herriot (veearts/schrijver op het Britse platteland, red.) worden, maar dan voor mensen. ‘Een familiedokter’, zegt hij. Tijdens zijn opleiding werkte hij bij een huisarts in Kamerik ‘ELKE DAG EEN GROOT FEEST Christina Oudemans, Xavier Hofman en Hans-Willem van der Neut zijn huisarts in Amsterdam. Ze hebben veel zien veranderen. ‘Als ze dertig zijn, laten ze hun eicellen invriezen, ook al hebben ze een leuke vaste relatie.’De huisartsenpraktijk:NOS IUNGIT AMICITIA |15TEKST EN FOTO Riëtte Duynstee (Oktopus 81)ASC25 Huisartsen 03.indd 15 17-04-2025 10:11

Page 16

Page 17

(provincie Utrecht). Van der Neut: ‘Dat dorp had alles wat ik wilde. Maar ik voelde mij er niet thuis. Als de kat zoek was, was ‘de kat van de dokter’ zoek, en dat gonsde dan door het dorp. Bij de bakker zetten alle klanten een stap naar achteren om mij voor te laten gaan. Hoogst ongemakkelijk.’ Hij besloot om terug te keren naar Amsterdam en nam een praktijk over in Oud Zuid: ‘Het stadsdeel waar je tijdens een visite nog wel eens een Gauguin aan de muur ziet hangen.’ In de afgelopen dertig jaar heeft hij gezien hoe het leven voor veel van zijn patiënten maakbaar is geworden. Van der Neut: ‘Meisjes van achttien beginnen al over nieuwe borsten. En als ze dertig zijn, laten ze “voor de zekerheid” hun eicellen invriezen, ook al hebben ze een leuke vaste relatie. Mannen laten hun haar transplan-teren, en regelmatig schuift een patiënt de beelden van een MRI-scan uit een privékliniek onder mijn neus: “Kijk eens dokter wat ik heb.”’In therapieIn de jaren negentig waren de Amsterdamse grachtengordelbewoners van rond de veertig massaal aan de Prozac. Tegenwoor-dig zijn het de twintigers die kampen met gevoelens van lusteloosheid en depressie. ‘Ging jij op die leeftijd naar de huisarts als je moe was?’ vraagt Xavier Hofman retorisch. ‘En ondertussen zijn ze allemaal aan het trainen voor de marathon. Liefst in Parijs of Milaan.’ Jonge mensen kampen volgens de drie huisartsen bovendien steeds vaker met angstklachten. Oudemans: ‘Vroeger had je de kerk, of ging je naar je moeder als je onzeker was. Nu vragen ze raad aan ChatGTP en willen ze bij een psycholoog in therapie.’ Tijdens diensten zien de huisartsen ook patiënten buiten hun eigen regio. Van der Neut herkent in elk stadsdeel andere ken -merken. ‘In Noord is niemand ziek als Ajax speelt, in West komen diabeten ontregeld uit de ramadan, in Zuidoost gebruiken ze veel te lang de middeltjes van medicijnman-nen en Oud Zuid zuipt. Dat laatste probleem is veel groter dan iedereen denkt. Het speelt zich af achter de voordeur.’Tiny house in de woonkamerDe kloof tussen arm en rijk is gegroeid. Als patiënten een bepaald medicijn niet kunnen betalen, regelt Hofman iets voor hen. ‘Dat doen alle Amsterdamse huisartsen’, zegt hij. ‘Wij vinden dat heel gewoon.’ Van der Neut heeft een patiënt die extreem vervuild is: ‘Hij heeft niemand die hem naar het ziekenhuis brengt. Dus dat doe ik. In mijn auto leg ik eerst wat plastic over de zitting.’ Oudemans heeft in haar buurt de ontmoetingsplaatsen voor ouderen zien verdwijnen: ‘Daar dronken ze koffie en gingen ze kaarten. Huis Pinto in de Jodenbreestraat bestaat nog wel, maar dat is toch anders.’ Alle drie de huisartsen hebben bejaarde patiënten die hun huis niet meer uit kunnen. Hofman: ‘Voorheen werd er een traplift geplaatst, of verhuisden ze naar een verzorgingshuis. Die tijd is voorbij.’ Oude huizen zijn niet meer warm te stoken en renoveren is voor hoogbejaarden geen optie meer. Hofman heeft een patiënt die daarom in de woonkamer van zijn gigantisch grachtenpand een tiny house heeft laten bouwen. ‘Daar woont hij met alles erop en eraan. In de rest van het huis komt hij niet meer.’‘Ah, goedemiddag, en wie bent u?’Het is het mooiste beroep van de wereld, vindt ook Oudemans. ‘Bij een huisarts kunnen mensen iets kwijt wat ze bij niemand anders kwijt kunnen.’ Hofman wordt in de Jordaan liefkozend ‘het doktertje’ genoemd en Van der Neut ervaart Oud Zuid als het dorp waarvan hij ooit droomde. Veel van zijn patiënten zal hij om uiteenlopende redenen nooit vergeten. Hij wijst vanuit zijn spreekkamer naar de overkant van de straat: ‘Daar woonde ooit een collega-arts van in de negentig: het grootste huis van heel Oud Zuid. Hij was dementerend en belde mij regelmatig omdat hij niet goed kon zien met zijn rechter oog. Dat oog was jaren geleden al verwijderd. In mijn pauze ging ik dan even naar hem toe. Zijn Portugese hulp opende de deur, maar was niet spraakzaam. Ik liep elke etage af om hem te zoeken. Talloze malen ben ik in de vele kamers van dat grote huis geweest. Ik trof hem altijd weer ergens anders aan. Dan zei hij blij verrast: “Ah, goedemiddag, en wie bent u?” Als ik vroeg naar zijn klachten, wuifde hij die weg: “Nee hoor, ik zie uitstekend. Met beide ogen.” Een week later belde hij weer.’•‘Ging jij als twintiger naar de huisarts als je moe was? En intussen trainen ze voor de marathon’NOS IUNGIT AMICITIA |17ASC25 Huisartsen 03.indd 17 17-04-2025 10:11

Page 18

Meeneembar voor de stoepHet Amsterbarretje, een initiatief van drie vriendinnen uit Karaat, past precies op een Amsterdammertje. ‘Het is ook een knipoog naar de vertrutting van de stad.’Zo’n 38.000 Amsterdam-mertjes zijn de stille getuigen van het dagelijks leven in het centrum. Deze palen – bedoeld om fietsers en auto’s te ontmoedigen de stoep op te rijden – zijn een onmiskenbaar symbool van Amsterdam geworden. Drie jonge reünisten hebben deze iconen een onverwachte nieuwe functie gegeven met het Amsterbarretje, een opzetplank die uitnodigt om op straat te borrelen.Simpel ontwerpIn het laatste jaar van hun studie woonden dispuut- en jaargenoten Lynne Vreeken (Karaat 18), Janine Westhoff en Bonne van Olst (beiden Karaat 19) samen op de Prinsengracht bij het Amstelveld. Ze had-den geen tuin en sjouwden geregeld een biertafel naar de stoep om buiten te borrelen. ‘Dat was best onhandig’, zegt Westhoff, ‘we hadden weinig ruimte, en op een dag dachten we: waarom niet iets maken dat om het iets taps toelopende Amsterdammertje past? Zo ontstond het idee voor een plank met een gat erin, dat precies onder de drie Andreaskruizen blijft hangen. We kregen veel aanspraak van voorbijgangers en bedachten dat dit een topproduct is om uit te brengen. Zo ontstond het Amsterbarretje.’ Een neef van Westhoff is houtbewerker en via hem regelden ze het resthout om de borrel-planken van te maken. Het gerecyclede hout is bovendien licht, zodat je het onder je arm gemakkelijk mee kan nemen op de fiets en overal in de stad waar Amsterdam-mertjes staan kunt gaan borrelen.OdeHet idee heeft meer dan alleen praktische waarde; het is een ode aan de stad. ‘We wilden iets maken dat echt bij Amsterdam past’, zegt Van Olst, die op de marketing-afdeling van Picnic werkt en haar eigen kledingmerk Bonbastisch heeft. Vreeken is consultant gebiedsontwikkeling bij Sweco en Westhoff is management trainee bij KLM. Naast hun fulltimebanen besteden ze twee avonden per week aan Amsterbarretje. Regelmatig organiseren ze in het weekend evenementen zoals het Amsterborreltje. ‘Onze ultieme droom is om op een dag een Amsterbar te openen’, zegt Van Olst. ‘Een bar op de gracht, met rijen Amsterbarretjes buiten. Als we de kans kregen, zouden we daar alle drie onze baan voor opgeven, want het ondernemen bevalt heel goed.’ Die droom komt wellicht al sneller dichterbij dan gedacht, want ze hebben al verschillende samenwerkingen geregeld. ‘Zo heeft op het feest ter ere van Amsterdam 750 jaar op 21 juni – de langste dag van het jaar – een groot biermerk een plek op de A10 met een grote bar en daaromheen komen allemaal Amsterdammertjes te staan met ons barretje erop. Heel cool dat wij zo een ode aan Amsterdam kunnen brengen, op de verjaardag van de stad waar we zo van houden.’Verbinding als hoger doelWat dit trio vooral drijft, is de zoektocht naar verbinding in een stad die steeds individualistischer lijkt te worden. ‘Amsterdam verandert’, zegt Van Olst, ‘en mensen lijken steeds meer hun eigen bubbel op te zoeken. Borrelen op straat, in plaats van in je eigen afgesloten tuin of op 18|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Amsterbarretje 04.indd 18 17-04-2025 10:08een balkon, is een manier om contact te maken met je buurtgenoten. Zo wordt het Amsterbarretje een nieuw middel om het gemeenschapsgevoel te versterken. We hebben altijd veel aanspraak en zo horen we nog eens iets. Laatst liep er een kind met zijn grootvader langs en die opa vertelde dat sommige Amsterdammertjes vroeger een geheime functie hadden. In de jaren zestig en zeventig werden ze soms gebruikt als brievenbus voor illegale post. Activisten, journalisten en kunstenaars lieten, verstopt in de holle buizen, opgerolde briefjes achter. Dus wie weet vinden we ooit nog zo’n vergeten boodschap.’RegelgevingMaar niet alles is rozengeur en maneschijn. Het trio maakt zich soms zorgen over de regelgeving van de gemeente. ‘Alcohol drinken in de openbare ruimte strookt niet met de gemeentelijke regels. We kunnen ons voorstellen dat ze het openbaar drinken in de publieke ruimte niet willen stimuleren, maar in principe hoef je geen alcohol te drinken aan het Amsterbarretje, het is ook heel geschikt voor een bakkie troost’, aldus Van Olst. ‘Ook is de Gemeente Amsterdam wars van obstakels op de weg, maar we hebben het zo ontworpen dat de plank langwerpig en compact is, zodat die niet uitsteekt en de auto’s er gemakkelijk langs kunnen. Bovendien wordt de plank niet vastgeschroefd, maar neem je hem gewoon weer mee naar huis. Tot nu toe hebben we gelukkig nog geen officiële klachten gekregen.’Vrijheid Er moet ruimte blijven om te genieten van het leven. Die ruimte lijkt echter steeds schaarser te worden. ‘Nieuwe huurregels en de stijgende huizenprijzen maken het voor studenten moeilijker om een betaalbare kamer te vinden. Vroeger konden we op een boot op de gracht lekker muziek draaien, maar dat mag tegenwoordig overdag niet eens meer’, zegt Vreeken. ‘Die nieuwe regelgeving, de strengere handhaving – dat is toch jammer in een stad die vrijheid juist altijd hoog in het vaandel had staan. Een beetje rebels willen we wel zijn, maar het blijft laveren tussen wat wel en niet mag. Wij willen juist gebruikmaken van de stad en haar mogelijkheden. Het Amsterbarretje is dan ook een beetje een knipoog naar die vertrutting.’•Het Amsterbarretje kost 85 Euro en is via Instagram (Amsterbarretje) te bestellen. Het is ook mogelijk om een (bedrijfs)naam in de plank te laten graveren en een houder te bestellen voor shotglaasjes. Bovendien is er een verlengstuk om de plank te verhogen tot eettafel. Bonne van Olst, Janine Westhoff en Lynne Vreeken‘Borrelen op straat is een manier om contact te maken met je buurtgenoten’NOS IUNGIT AMICITIA |19TEKST Natasja van Wijk (Panikh 90)ASC25 Amsterbarretje 04.indd 19 17-04-2025 10:08

Page 19

Page 20

‘Ik heb mij vreselijk geschaamd, maar nu omarm ik mijn identiteit’Ireen van der Lande kent in Amsterdam zo ongeveer alle initiatieven waar mensen met een smalle beurs ondersteuning krijgen en leuke dingen kunnen doen. Ze maakt er gebruik van én zet zich ervoor in. ‘Ik heb veel respect voor overlevers in een tentje onder de brug.’ASC25 IreenvanderLande 02.indd 20 17-04-2025 10:56Ireen van der Lande (Kewajam 91) werkte tien jaar als selectiepsycholoog bij het keuring- en selectiecentrum van de krijgsmacht op het Marineterrein achter het Scheepvaart-museum. De pikorde binnen die organisatie vond ze eerst nog grappig. Van der Lande: ‘Vanaf functieschaal 8 mocht je op woensdag bij de officiers een ‘blauwe hap’ eten en werd je bediend.’ Ze was erbij als hooggeplaatsten met een helikopter landden op het Marineterrein, zoals Nelson Mandela in 1999. Tegelijkertijd was er op het terrein ruimte voor anarchistische humor. Van der Lande: ‘Er was een kapper met op zijn etalageruit in grote letters: Groeit je haar in de baas z’n tijd, laat je dan ook knippen in de baas z’n tijd.’ Eten voor een habbekratsIn 2006 raakte ze in een crisis en werd ze gediagnostiseerd met een bipolaire stoornis. Sindsdien leeft ze van een uitkering en woont ze in een sociale huurwoning in Amsterdam Zuid. Ze draagt kleding van de kledingruil, scoort haar huisraad bij de kringloop, laat haar laptop of broodrooster repareren in het Repaircafé en kent vele aanschuiftafels en adresjes waar je voor een habbekrats uitstekend kunt eten. Van der Lande: ‘Amsterdam is niet alleen een stoere en een culturele stad, maar ook een lieve stad. Je mag er zijn, ook als je weinig te besteden hebt.’ Ze volgt bij de kunstenaarsvereniging Diep Water Collectief voor een prikkie cursussen schilderen, portret- en modeltekenen en keramiek. ‘Het collectief is voor en door mensen met een psychische kwetsbaarheid. Ik heb er ooit een cursus vilten gegeven, terwijl ik zelf nog nooit had gevilt. Op YouTube had ik gezien hoe het moest.’Met de voeten in de kleiZe maakt niet alleen gebruik van de vele sociale faciliteiten en projecten die Amsterdam te bieden heeft, ze zet zich er ook voor in. Ze is nauw betrokken bij Meetellen, een onderzoeksbureau voor kwalitatief en participatief onderzoek in Amsterdam door een team van ervaringsdeskundigen, dus mensen die weten wat het is om uit te vallen vanwege bijvoorbeeld verslaving, verwardheid of depressie. ‘Op dit moment onderzoeken wij voor de gemeente Amsterdam hoe daklozen de hulpverlening ervaren. Met hun persoonlijke verhalen brengen wij in kaart wat zij nodig hebben.’ Het onderzoeksbureau staat via uitgebreide netwerken van – eveneens – ervaringsdeskundigen met de voeten in de klei. ‘Wij komen in contact met mensen die wonen in de meest afgelegen en versleten tentjes onder een brug. Zo kunnen wij hún stem laten horen. Dat maakt ervaringsdeskundigheid zo waardevol. Een van mijn collega’s is ook dakloos geweest. Ik heb veel respect voor zulke overlevers.’Imposter-syndroomEen reguliere vaste baan zit er niet in. Van der Lande: ‘In het verleden heb ik veel uiteenlopende bijbaantjes gehad, zoals taxichauffeur en gastvrouw in een chalet. Ik houd van aanpakken en met mijn enthousiasme kom ik ver. Maar zodra werk te serieus wordt, dringt het imposter-syndroom zich op: de irreële angst dat iedereen ontdekt dat ik eigenlijk niks kan.’ Haar jaargenoten uit Kewajam zijn bijvoorbeeld jurist, arts of succesvol in het bedrijfsleven. ‘Ondanks de verschillen zijn wij een heel hecht jaar. We gaan elk jaar samen op pad en steunen elkaar in slechte tijden. Soms neem ik iemand mee naar een van mijn adresjes en trakteer ik op een maaltijd voor €6 per persoon, inclusief voorgerecht.’Gooi de maskers afHaar levenservaring en mensenkennis komen eveneens van pas in haar vrijwilligersfunctie bij BeterBuren: bemiddeling bij buren-ruzies. Van der Lande: ‘Amsterdamse panden zijn gehorig. De ruzies gaan bijna altijd over stampen op de trap, harde muziek en seks-geluiden. Met beide partijen aan de keukentafel voorkomen wij dat politie of justitie eraan te pas moet komen.’ Het heeft haar veel tijd gekost om zich te verzoenen met haar kwetsbare mentale gezondheid. ‘Ik heb mij vreselijk geschaamd voor mijn leven dat maar niet op de rit kwam’, zegt ze. ‘Inmiddels zie ik dat anders. Ik heb mijn identiteit omarmd en zet mijn ervaring ten volle in om anderen te helpen.’ Ze geniet van de kledingruil, de kringloop, de aanschuiftafels, wonen in Zuid en van haar leven zonder al te veel stress. Ze gunt dat anderen ook. ‘Ook “succesvolle” mensen zijn niet altijd gelukkig. Ze vertrouwen mij dat toe, omdat ik open ben over mijn struggles. Openheid is mijn missie geworden. Gooi de maskers af en accepteer wie je bent! Het maakt geen reet uit wat een ander ervan vindt.’•Op www.jekuntmeer.nl vind je voordelige adressen voor passend werk, leren en doen in Amsterdam. ‘Soms neem ik iemand mee naar een van mijn adresjes en trakteer ik op een maaltijd voor €6 per persoon’NOS IUNGIT AMICITIA |21TEKT Riëtte Duynstee (Oktopus 81)ASC25 IreenvanderLande 02.indd 21 17-04-2025 10:12

Page 21

Page 22

Amsterdam TigersSterspeler Michael Mackie Kwist breekt een lans voor ‘de coolste sport van de wereld’. En hij is niet de enige reünist die zich inzet voor de Amsterdamse ijshockeyclub.Negentien jaar moesten ze erop wachten, maar afgelopen seizoen werden de Amsterdam Tigers weer landskampioen. Waar voorheen tweehonderd man in de koude Jaap Edenhal zaten, verwarmen nu elk weekend vijftienhonderd uitzinnige fans de zaal en is ijshockey populairder dan ooit. Voor een habbekrats koop je een ticket voor een bloedstollende wedstrijd, geniet je drie periodes van twintig minuten zuivere speeltijd van de Michael Mackie Kwistopzwepende deunen van de deejay en het zinderende commentaar van ‘Mister IJshockey’ Ron Berteling. In de pauze is er het puckspel. Kortom, het ideale weekenduitje voor de hele familie. Uit de VSBij Michael Mackie Kwist (Viator 12) hoor je nog altijd een zweem van een Amerikaans accent. Geen wonder, want pas op zijn twintigste verruilde hij de Verenigde Staten voor Nederland. De taal verstond 22|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Amsterdam Tigers 03.indd 22 17-04-2025 10:08>Alard KwistRijen tot buitenAlard Kwist (Osiris 90) ontdekte de Amsterdam Tigers via zijn neef Michael. Naast zijn werk als aannemer besteedt hij dertig tot veertig uur per week als vrijwilliger in de Jaap Edenhal en komend seizoen wordt hij competitiebegeleider van de eredivisie bij de IJshockeybond. ‘Toen ik erbij kwam, zat de klad erin. Mijn doel was om de publieksbeleving terug te brengen. Als vrij-williger had ik al snel twaalf taakjes, zoals het regelen van de hal, de ticketverkoop en de rebranding van de merchandise. Voor ik het wist, was ik teammana-ger van het eerste.’ Hij ondersteunt dat team op alle mogelijke manieren, sticks en tenues bestellen, zorgen dat de bus rijdt, zorgen dat ze de kleedkamer netjes houden. ‘Teambinding door middel van teamuitjes, zeg maar alles wat je vroeger met je dispuut deed, wilde ik graag ook bij de Tigers zien, want die cultuur was er niet in het ijshockey. De eerste keer dat we naar de Ardennen gingen, wilde de helft afzeggen, maar ze zijn toch mee geweest en nu is het teamuitje een vast ritueel. Ik heb altijd gezegd dat als we een hecht team hebben in de kleedkamer, de rest vanzelf komt. Ik wil dat de jongens trots zijn om voor Amsterdam te spelen.’ De sfeer in de Jaap Edenhal is ontspannen. ‘Hoe agressief het op het ijs ook wordt, dat slaat niet over op de tribunes. Iedereen praat met iedereen, ondanks het heel diverse publiek. Hoogtepunt was voor mij de laatste wedstrijd van het seizoen in 2020; er stonden opeens veertienhonderd man voor de deur, de rijen stonden voor het eerst tot buiten. Nu is dat elk weekend zo. We hebben van de Amsterdam Tigers weer een echte familieclub gemaakt.’hij al aardig dankzij de zomers bij familie in Nederland, maar vloeiend werd hij pas toen hij in Amsterdam ging studeren. ‘Vlak voor de groentijd ging ik naar de Nonnen van Vught om mijn Nederlands bij te spijkeren. Tijdens de KMT mocht ik bijna niet praten, maar ik heb gevraagd of ik de fleurrondes in het Engels mocht doen, anders zou niemand ontdekken wie ik echt ben.’ Zijn Amerikaanse moeder was negentien en zijn Nederlandse vader twintig toen ze tijdens hun studie in Brussel Michael kregen. ‘Mijn moeder verhuisde terug naar Cleveland, Ohio en mijn vader kwam ons een half jaar later achterna. Na de scheiding bleef hij in de buurt wonen.’ Op zijn vijfde begon Michael met ijshockey en hij droomde al snel van een profcarrière. ‘Ik kreeg op mijn zeventiende de kans in Vancouver te spelen en na anderhalf jaar ging ik naar New York om daar te hockeyen. Op mijn twintigste stond ik op een kruispunt: óf studeren en spelen in de VS, óf een professionele carrière najagen. Maar de kans dat je de NHL (National Hockey League) haalt is miniem en voor je het weet ben je dertig zonder diploma. Mijn Nederlandse familie had enthousiaste verhalen over studeren in Amsterdam, dus besloot ik dat te doen.’Buiten de bubbelDirect na de groentijd besloot Kwist een kijkje te nemen in de Jaap Edenhal. ‘Via mijn studie en het corps leerde ik veel mensen kennen, maar ik zocht ook iets buiten die bubbel. IJshockey is een onbekende sport in Nederland, mijn nieuwe vrienden speelden vooral veldhockey. De Tigers hadden een mix van Amerikanen, Canadezen, Tsjechen, Scandinaviërs en Duitsers. Het niveau lag lager dan ik gewend was en ik mocht de derde training van de week overslaan om op donderdag naar de borrelavond te kunnen.’ Toen hij een paar jaar later praeses van Viator werd, was het team net gedegradeerd. ‘Dat gaf me tijd om het corps met ijshockey te combineren. Bij de Tigers speel ik met stratenmakers en huis-schilders, een verademing naast de homogene studentenwereld.’ Inmiddels groeien die werelden naar elkaar toe. ‘Nijs Hille (Vivat 22) speelt nu ook in het eerste van de Tigers en was ook praeses van zijn dispuut. Een Nederlands-Turkse teamgenoot van ons, die nog nooit van het corps had gehoord, wil zich volgend jaar inschrijven. ‘Alles wat je vroeger met je dispuut deed, wilde ik graag ook bij de Tigers zien’NOS IUNGIT AMICITIA |23TEKST Natasja van Wijk (Panikh 90)ASC25 Amsterdam Tigers 03.indd 23 17-04-2025 10:08

Page 23

Page 24

Kampioen!‘Ik mocht de derde training van de week overslaan zodat ik naar de borrelavond van Viator kon’Tijdens wedstrijden zitten veel jaargenoten van mij op de tribune en de jongens van Vivat werken achter de bar.’Pure adrenaline‘Mijn eerste seizoen bij de Tigers eindigden we als een-na-laatste en was de club bijna failliet. Maar de populariteit van ijshockey groeit gestaag. Dat we vorig jaar landskampioen werden met een team dat grotendeels uit jongens bestond met wie ik in 2012 op het ijs stond, is voor mij een absoluut hoogtepunt.’ Toch lijkt dit Kwists laatste seizoen te worden. Hij is inmiddels 34 jaar en werkt fulltime op de finance-afdeling van Picnic. ‘Alle spelers hebben een baan of studie naast het ijshockey. We krijgen alleen onze materialen vergoed en indien nodig hulp bij huisvesting. Een beetje meer vrije tijd zou welkom zijn.’Kwist was nooit topscorer, maar wel een spelmaker pur sang. ‘Een complete speler, van verdediging tot aanval.’ Nog een keer legt hij uit waarom ijshockey zo uniek is: ‘We hebben de kracht van een voetballer nodig, het uithoudingsvermogen van een marathonloper en de concentratie van een hersenchirurg. We moeten dit allemaal combineren, terwijl we met hoge snelheid over een spiegelglad oppervlak scheren op ijzers van drie millimeter breed en belaagd worden door vijf tegenstanders die je met sticks proberen te “vermoorden”. IJshockey is pure adrenaline.’ •Martijn de JagerDe ruige kant van het levenMartijn de Jager (Beets 98) doorliep als tophockeyer bij HGC en Laren alle Nederlandse jeugdteams tot en met Jong Oranje. Via zijn zonen kwam hij in aanraking met de Amsterdam Tigers. Zijn jongste zoon speelt sinds zijn dertiende bij het prestigieuze Red Bull Salzburg. De Jager zit al jaren in de Technische Commissie van de Amsterdam Tigers.‘Ik heb bij Laren in het bestuur gezeten en werd al snel coach van het ijshockeyteam van mijn kinderen, terwijl ik zelf niet eens kan schaatsen. Coaching gaat over dezelfde soort zaken, hoe loopt het team, hoe zet je talent in en de speellijnen zijn ook geen hogere wiskunde. Daarna kwam ik in de Technisch Commissie van de Amsterdam Tigers terecht. Veldhockey is in Nederland een volwassen sport, met top- en breedteteams. De ervaring die ik bij hockey heb opgedaan als speler en bestuurslid, neem ik mee naar ijshockey.’ De technische commissie zorgt ervoor dat de club groeit en toekomstbestendig is. ‘Het mooie is dat de ijshockeyspelers heel benaderbaar zijn en na een wedstrijd blijven hangen om met fans te praten. Dat mis ik de laatste jaren bij veldhockey: de vedetten uit de Nederlandse selecties gaan na de wedstrijd meteen naar huis. Maar ik heb ook dingen mee-gemaakt, die je op het hockeyveld niet zo snel ziet. Bij een jeugdtoernooi in Geleen werden onze kinderen door moeders van het Haagse team uitgescholden voor “kutkinderen”. Een jaar later gingen die Haagse moeders zelfs op de vuist met andere ouders. Den Haag werd meteen uit het toernooi gezet. Wat dat betreft bereidt ijshockey voor op de ruigere kanten van het leven. Gebrek aan passie is er in ieder geval nooit.’NOS IUNGIT AMICITIA |25ASC25 Amsterdam Tigers 03.indd 25 17-04-2025 10:08ADV_ASC_2025_01.indd 24 17-04-2025 10:03

Page 25

Page 26

Struikelstenen voor het Hebe-huis Een groep Hebeanen heeft besloten dat het na tachtig jaar tijd is voor een eerbetoon aan de bejaarde Joodse mannen die voor de Tweede Wereldoorlog in hun dispuutshuis woonden. Ze doen onderzoek, zodat ze in 2026 struikelstenen kunnen leggen.Treur om de man die niet weet hoe gelukkig hij is. Al bijna tachtig jaar kijken elke zomer enkele onwetende, zenuwachtige, nieuwe studenten met lelijke grijsoranje dassen naar het huis op Nieuwe Herengracht 33. Daar zullen ze de komende vijf jaar hun wel en wee beleven. Zij lezen de witte tekst in prachtige Hebreeuwse letters op de lichtblauwe gevelsteen: ‘Mishenet Zkeniem’, oftewel ‘Steun aan Ouden’. Anderhalve eeuw lang woonden daar oudere Joodse mannen. Zij sliepen in de kamers die door Hebeanen zijn omgedoopt tot ‘Groot Jeruzalem’ en ‘Klein Jeruzalem’, keken naar de sterren in wat nu ‘De Loofhut’ – een eerstejaarskamer – is en baden in de binnenhuis-synagoge, nu de woonruimte ‘De Pilarenkamer’. Waar de jonge studenten hun eerste stappen zetten op de oude parketvloer, sleten de heren hun laatste dagen onder de gebleven balken van de synagoge. De nazi’s pakten de meeste van de mannen in februari ’43 op, alsmede de directeur, zijn peuterdochters en de schoon-maakster. Geen van hen keerde terug.ToeristenHet heeft me altijd verbaasd dat met zoveel geschiedenisstudenten en belezen brildragers geen Hebeaan ooit een herdenkingsmonu-ment voor het huis wist te verwezenlijken. Een klein bordje van Joodse Monumenten is de enige letterlijke herinnering aan de voormalige functie van het huis. Af en toe dwarrelt er een groepje toeristen binnen. De studenten sturen die dan door naar bijvoorbeeld ‘De Loofhut’, achter in het huis. Daar kan het dak nog steeds open, opdat de Joodse gelovige met het Loofhuttenfeest zoals voorgeschreven onder de open sterrenhemel in zijn hut kan slapen. Het is minstens eenmaal voorgekomen dat de daar aanwezige eerstejaars tijdens een moment van seksuele ontlading zo’n vijf Amerikaanse bezoekers aan zijn bed had staan.Het zijn verhalen die met een zekere trots over het huis worden verteld. Desondanks zijn bewoners zich zelden bewust van de pijnlijke spagaat in de dispuutsgeschiedenis. In de vroege jaren dertig hadden jongens als Dieter Tappenbeck (Hebe 31) – voortspringend uit Duitse adel, en op het corps charismatisch, welbespraakt en invloedrijk – het met hun sterk Duitse sympathieën voor het zeggen. De Hebe-jongens uit de latere jaren dertig braken juist met hun voorgangers en weigerden aan een tafel te zitten met Tappenbecks kliek. Arthur Meerwaldt (Hebe 37) vond later in het verzet zijn dood, SS’er Tappenbeck kwam om aan het oostfront. Het cynisme van een aankoop in 1948 van een huis waarvan de Joodse bewoners waren vermoord, juist door jongens als Tappenbeck, werd nooit besproken.MonumentNu is er een nieuwe generatie die tegen de gevel kijkt: jongens die geen (groot)ouders hebben die de oorlog meemaakten. Zij moeten het hebben van goede boeken, begenadigde historici en herdenkingen. Jonge Hebe-archivarissen, die meerdere keren per jaar op vergaderingen dienen te spreken over archiefstukken en de geschiedenis van het dispuut, bespreken nu juist graag de dilemma’s van de oorlog. En zij kwamen vorig jaar tot de conclusie: om echt te onderwijzen én recht te doen aan de mannen die hier woonden, moet er een monument komen dat hun naam beitelt in de tijd. Zo vond ik mezelf – als voormalig archivaris van het dispuut – op een zonnige dag in september 2024 met Jasper Stek, de voorzitter van de stichting die het dispuutshuis in beheer heeft, met een keppeltje op bij het archief van de Portugese Synagoge. Het geld voor een monument was er, had Stichting Hebehuis me verzekerd, de wil tot het maken daarvan ook. De voorkeur ging uit naar Stolpersteine, koperen struikelstenen voor het huis met daarop de namen. Eenvoudig, doch confronterend. Maar ons keppeltje viel, helaas ook letterlijk, af bij het bekijken van de oude persoonskaarten van de Portugees-Joodse gemeente: hoe vonden we ooit de bewoners in deze chaos?Zoeken naar nazatenIn de herfst vorig jaar is er daarom een raad van een ratjetoe aan Hebeanen opgezet. De immer enthousiaste pensionado Menno Huisman had toevalligerwijs gelijktijdig met mij de drang opgevat voor een monument, zijn tijdgenoot Pieter ‘Piotr’ Dudok van Heel kwam met een zorgvuldig nagezochte stapel papieren over de 26|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Struikelstenen 02.indd 26 17-04-2025 19:12huisbewoners en Jasper Stek mocht ook aansluiten, vooral voor de vergaderplek van zijn kantoor in het Hirschgebouw. Aan de andere kant – in digitaal talent en leeftijd – zaten de huidige archivaris Michiel Plomp Winkler, de kleinzoon van een Joodse opa Samuel Ornstein en An Huitzing, vrijwilligster van Stichting Stolpersteine. Huitzing legde in de tuin van het Goethe-Instituut, waar in Amsterdam de namen met de hand in de stenen worden gebeiteld, uit hoe wij wijs konden worden uit de archieven. De groep wilde alles weten: uit een militieregister uit 1911 kwam de kleur haar van sigarenmaker Abraham Messias, uit een gezinskaart in het Stadsarchief bleek Isaac Mendes Monteiro met zijn vrouw Fokje meer dan tien kinderen te hebben gehad en schoonmaakster Louise Estelle Polaks kwam helemaal uit Paramaribo om uiteindelijk in Auschwitz de dood te vinden. Maar voor het leggen van struikelstenen dienen wel nazaten gevonden te worden. Dus maken we stambomen en struinen we het Stadsarchief, ‘Heritage’-sites en Facebookpagina’s af. Zo kwam ikzelf in contact met een vrouw die op Joodsmonument.nl een opmerking over haar tante, de nicht van een der mannen, had geplaatst en kwam ik op een Amerikaanse site een nazaat van een oom van een bewoner tegen. Ik dreigde me soms te verliezen in de emotionele geschiedenis van de Joodse bewoners die werden vermoord. Af en toe moet ik mezelf eruit trekken en het doel voor ogen houden.Met het Hebe-lustrum in 2026 zal er immers een veranderde Nieuwe Herengracht zijn. Zodat er een nieuwe generatie verrijst. Wederom nieuwe, zenuwachtige studenten met grijsoranje dassen die opkijken naar de blauwe gevel met ‘Mishenet Zkeniem.’ Maar niet dan nadat zij meer dan vijftien stenen met de namen zien. Van de oude mannen die ooit door het huis liepen, in een kozijn hun pagina omsloegen en in de tuin een tabakje rookten. Net zoals de jongens dat de aankomende vijf jaar zullen doen. Nieuw, zenuwachtig, maar niet langer onwetend. Want de Talmoed zegt: treur om de man die niet weet hoe gelukkig hij is.•Nieuwe Herengracht 33NOS IUNGIT AMICITIA |27TEKST Toon Meijerink (Hebe 17)ASC25 Struikelstenen 02.indd 27 17-04-2025 10:16

Page 27

Page 28

Een kluisje voor je bikinitopjesDe eerste die ik op de stoep van de UB zie staan, koffiebeker in de hand: datzelfde ene mannetje op sandalen, dat dag in dag uit op de studiezaal zat achter een stapel papieren. Is hij er nou nog steeds? Dat-ie nog leeft, dertig jaar later. Was hij toen even oud als ik nu? Intussen wandel ik zelf als een dolende ziel door de stad, op zoek naar een werk-plek. Helaas, helaas mag ik niet in de UB zitten, dan had ik lid moeten zijn van de alumnivereniging van de UvA.Binnenkort gaat de UB verkassen naar het Binnengasthuisterrein, weg van het Singel, uit het witte, brutalistische pand dat op Wikipedia wordt gekenschetst als ‘een van de lelijkste gebouwen van Amsterdam’ en een voorbeeld van ‘koffieautomatenarchitectuur’.Een tweede huisWat ging ik er graag naartoe om te blokken voor tentamens. Een ontmoetingsplek, een locatie om bikinitopjes uit de net geopende H&M in de kluisjes te parkeren, een tweede huis. Een plek om gillende huisgenoten te ontvluchten, en misschien voor een stok achter de deur: zien studeren, doet studeren? Mijn dispuutsgenoot en destijds vaste studiepartner vergelijkt het met de huidige stroom aan YouTube-filmpjes ‘study with me’, wonderlijk serene, dood-stille opnames van geconcentreerd lezende mensen naar wie je kunt kijken tijdens het studeren. ‘Eigenlijk een pocket-UB’, zegt ze. Toch was het meer de sociale factor die het ‘m deed, want in de praktijk betekende naar de UB gaan: boeken neerleggen, dan samen koffiedrinken, even winkelen, lunchen met elkaar, dan een middagslaapje bovenop je boeken, bananen en Ligakoeken eten en dan was het alweer bijna tijd voor een welverdiend studiebiertje in Hoppe. Op een menukaart in de kantine stond op een dag ‘aywa grobbekijkers’ gekalkt, een raadselachtige kreet die ik en mijn dispuutsgenoot nog regelmatig aanheffen als begroeting – en die ook de openbare gekte van het stadse leven illustreerde.HotmailBehalve een plek om rustig te studeren was de UB eind jaren negentig de plek waar velen van onze generatie hun eerste schreden op het internet zetten: niemand had thuis een computer, er waren nog amper mobiele telefoons. Dus maakten we in de ‘computerzaal’ een Hotmailadres aan, probeerden we er een website te bouwen voor het dispuut (bij geocities, met hele lange url’s vol tildes en slashes) en stuurden we doorlopend flirtmails naar ‘projectjes’ – kilometers tekst schreven we via onze [studentnummer]@student.uva.nl-accounts om te polsen hoe onze love interests eraan toe waren.Intussen lagen een zaal verderop juist eeuwenoude naslagwerken in de UB-collectie ‘Bijzondere en Kostbare Werken’, zoals het pamflettistische werkstuk van de medicus Johannes van Beverwijck (1594-1647), naamgever van mijn dispuut, dat kennelijk geen instawaardige naam had [de dispuutsnaam Bever werd in 2019 veranderd in Storia, red.]. Hij schreef destijds een opzienbarend pleidooi: in zijn boek Van de uutnementheyt des vrouwelicken geslachts toonde hij met anatomische illustraties aan dat vrouwen óók hersens hebben en derhalve konden studeren.Nou, dat deden we, hoor! Tas in het kluisje, en dan heel gewichtig met een indrukwek-kende stapel studieboeken, collegeblokken en wetbundels de lift instappen – je hoorde immers op de derde etage te zitten, want dat was de corporale verdieping. Dat gevoel van ‘goed bezig zijn’ en ‘studeren’ uitte zich vooral door veel passages met gele stiften te markeren, terwijl je verder druk bezig was met briefjes over de tafel schuiven met commentaar op leuke jongens of belachelijke meisjes. Broodje paniniLunchen was in de jaren negentig een broodje ‘panini [sic] hete kip’ bij bakker Bart op de Kalverstraat, of als uitspatting verse fruitshakes met yoghurt het nieuwe, conceptuele La Place in warenhuis V&D. Echt kosmopolitisch was lunchzaak Singel 404 (bestaat nog steeds) of het pittoreske keldertje genaamd Arnot’s waar deftige pistoletjes met zalm en avocado (onder de naam ‘zalvocado’) werden geserveerd. Waar deden we het van? Maximaal lenen, easy – we pluk-ken er nog steeds de zure vruchten van. 28|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Olga 02.indd 28 17-04-2025 10:14Koffie verkeerd werd ineens de norm, op de Leidsestraat verscheen de Coffee Company waar je à la de personages van Sex and the City een kartonnen beker met verse espresso -koffie en geklopte melk kon afhalen. Maar de milieumok van de UvA was net zo goed populair – je kon er alleen niet je peuk in uitdrukken als je buiten stond te roken, dat was dan weer jammer. Gelukkig kon je in de kantine ook gewoon een sigaret opstreken. De tafeltjes rechts waren voor niet-rokers, links voor wel-rokers – of andersom; een scheidingswand was er sowieso niet.Schoenen vol grubbaMet een wijde boog liepen we om de gekke oude mannetjes heen, die hun stapels papieren in tot de draad versleten plastic tassen droegen – niet te verwarren met de bestudeerde je ne sais quoi-nonchalance van de corpsjongens die hun studiemateriaal liefst in een Albert Heijntas vervoerden. Om half zeven was het tijd om ‘even’ naar de borrel de gaan, om veel later in een walm van bier en schoenen vol grubba en met bezwaard gemoed vlak voor sluitingstijd snel je boeken op te halen. Mijmerend loop ik door en ik nestel me dan maar in de openbare bibliotheek. Achter een stapel papieren en een notitieblok. Net als de oude mannetjes destijds. Aywa grobbekijkers!•Om half zeven ging je ‘even’ naar de borrel, om vlak voor sluitingstijd in een bierwalm je boeken op te halenNOS IUNGIT AMICITIA |29TEKST Olga van Ditzhuijzen (Bever 96) ILLUSTRATIE Joost Hölscher (Homerus 80)ASC25 Olga 02.indd 29 17-04-2025 10:14

Page 29

Page 30

Guido Frankfurther bij de Hans SnoekfonteinASC25 Guido Frankfurther 03.indd 30 23-04-2025 11:11>FOTO: RIËTTE DUYNSTEEHet herprofileren van de Sloterweg, de nieuwe kroon- en Ritterlantaarns langs de grachten, het initiëren van de Hans Snoekfontein op het Leidseplein; Guido Frankfurther (Nisita 83) heeft de stad mede vormgegeven. Het liefst zou hij ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van Amsterdam een gracht open graven en er een grote parkeergarage onder bouwen. Oh ja, en de Haringpakkers-toren uit 1606 van bouwmeester Hendrick de Keyser op de hoek van het Singel en de Prins Hendrikkade laten herbouwen. Frankfurther: ‘Die toren zou de historische skyline van Amsterdam kunnen herstellen en het monumentale karakter van de stad benadrukken.’ ZeroBereikbaarheid van Amsterdam is de rode draad in zijn leven. Of het nu gaat om auto’s, openbaar vervoer, fiets, water of te voet, Frankfurther zet zich onvermoeibaar in voor een stad die toegankelijk moet blijven voor iedereen. Het vicevoorzitterschap van MKB-Metropool Amsterdam noemt hij ‘mijn belangrijkste hobby’. Met de portefeuille Bereikbaarheid & Logistiek pleit hij voor slimme logistiek in de binnenstad. ‘Als we niet oppassen is er straks geen loodgieter, tegelzetter, cv-monteur of vroedvrouw die naar je toe wil komen in de binnenstad. Er zijn steeds minder parkeerplaatsen, ze kosten €7,50 per uur, er zijn te weinig laad- en los-plekken, gewichtsbeperkingen vanwege instortende kademuren, talloze opbrekingen en wegomleidingen en nu ook nog een zero-emissiezone.’ HorzelNa zijn stadsdeelwethouderschap werd Frankfurther in 2007 adviseur Public Affairs. ‘Ik doe eigenlijk nog hetzelfde als toen ik wethouder was: ondernemers en ambtenaren bij elkaar brengen en kijken of je er samen uit kan komen.’ Met zijn opgeruimde karakter blijft hij als een horzel rondom de juiste mensen zoemen, net zolang totdat de zaken zijn kant op vallen. Toch stroken de belangen van het MKB niet per se met die van de Amsterdammer. In 2008 richtte hij het ‘Welkom Team Amsterdam’ op met ondersteuning van het Amsterdamse bedrijfsleven. Sindsdien begeleidt hij zo’n vijftig vrijwilligers die de binnen- en buitenlandse bezoekers welkom heten en de weg wijzen op het Stations-plein. Inmiddels mijdt twintig procent van de Amsterdammers de binnenstad zo veel mogelijk (enquête Het Parool), juist vanwege de toeristische drukte. Draagt zo’n initiatief dan niet juist bij aan wat Amsterdammers niet meer willen? Frankfurther: ‘Je mag niet vergeten wat voor welvaart bezoekers Amsterdam brengen. Er werken zo’n vijftig-duizend mensen in de bezoekerseconomie en die leuke Negen Straatjes in de Westelijke grachtengordel zouden zonder toeristen niet meer bestaan. Dan mag je die mensen echt wel een beetje gastvrij ontvangen.’Guido Frankfurther, ooit huisarts, zet zich onvermoeibaar in voor een bereikbaar, leefbaar en gastvrij Amsterdam. Dat deed hij onder meer als gemeenteraadslid, als wethouder van Stadsdeel Centrum en nu als vicevoorzitter van MKB-Metropool Amsterdam. Het ASC/AVSV en de Vereniging van Reünisten maken dankbaar gebruik van zijn kennis en contacten.Amsterdammer van verdiensteNOS IUNGIT AMICITIA |31TEKST Bob Duynstee (Hera 81)ASC25 Guido Frankfurther 03.indd 31 23-04-2025 11:11

Page 31

Page 32

AM_ASC_Ad_217x145mm_01.indd 1 07-04-2025 15:48De vertrouwenspersoon biedtprofessionele steun en a dviesbij ongewenst gedrag enintegriteitskwesties binnen uworganisatie.contact: Abelien Visserinfo@vertrouwenspersoon4u.nl+316238984591992Vertrouwenspersoon4u.nl1992Met jou Voor jou Naast jouF|Fort is er voor jongvolwassenen met en na kankerwww.ﬀ ortfoundation.nlKunst voor Kracht | het onzegbare verbeeldenwww.bridgingthecap.nlOver het belang van vriendschap als je ziek bentADV_ASC_2025_01.indd 32 17-04-2025 13:02DiepvriesToen het stadsbestuur de Weesperstraat in 2023 volledig wilde afsluiten om minder doorgaand verkeer in de stad te krijgen, beklom Frankfurther met succes de barri-caden. ‘Samen met de meeste bewoners overigens, want die konden met “de knip” ook hun eigen huis niet meer bereiken.’ Frankfurther wil de Weesperstraat naar 2x1 rijstrook herstellen. ‘Dit maakt ruimte voor winkels, horeca en terrassen in de dichte plinten. Samen met extra groen kan het een aantrekkelijke stadsstraat worden.’ Je zou zeggen: dat moet kunnen met 30 km p/u. ‘Voor de stadslogistiek en de nood- en hulpdiensten was die knip een regelrechte ramp. Ziekenvervoer kwam vast te zitten en meetings in de grote hotels werden afge-zegd. Wel mooi was dat de wethouders ook enorm moesten omrijden van en naar de Stopera. Voorlopig gaan in elk geval alle nieuw geplande grote afsluitingen in de diepvries.’HamburgerZelf zegt hij: ‘Dat initiëren van dingen zit in mijn bloed, zoals dat ook bij mijn vader Hans (Aeneas 54) in het bloed zat.’ Als D66-wet-houder van Stadsdeel Centrum was hij van 2002-2006 verantwoordelijk voor onder andere de inrichting van de openbare ruimte, verkeer en monumenten. Onder het Beursplein plande Frankfurther de grote fietsenstalling waar de leden van het ASC/AVSV nu verplicht hun fiets moeten stallen. Ook de nieuwe inrichting voor het Damrak en het Rokin kwam onder zijn wethouderschap tot stand. In de Jordaan stelde hij voor om een aantal gedempte grachten opnieuw uit te graven, wat hem de bijnaam ‘Guido de Grachtengraver’ opleverde. Ondernemers en marktkooplieden in de Jordaan liepen tegen de plannen te hoop onder de leuze: ‘We maken van Frank-further een hamburger’. Maar met de huidige klimaatveranderingen ziet hij dat er nog wel van komen. ‘De grachten zijn hét visitekaartje van onze monumentale stad. Liefst met een parkeergarage eronder, zodat de buurt erom-heen parkeerluw ingericht kan worden. Daarnaast bieden ze mogelijkheden voor nieuwe vaarroutes en de noodzakelijke waterberging.’ ZuiderbadOok de vereniging profiteert van de contacten van Frankfurther in de stad. Sinds 2009 regelt hij de slaapplaatsen voor de novieten tijdens de KMT. Sindsdien is er geslapen in leeg-staande scholen, loodsen, sporthallen en zelfs op de grafstenen van de Zuiderkerk. De laatste jaren bivakkeren ze in het Frans Otten Stadion achter het Olympisch Station. ‘Krijg maar eens een locatie in Amsterdam waar je met vijfhonderd man kunt komen slapen.’ En dan zien we toch weer even de huisarts die Frankfurther tot 2002 was: ‘Een goede nacht-rust, waarbij ze zich ook nog eens kunnen wassen en hun tanden kunnen poetsen, vind ik voorwaardelijk en daarmee van belang voor het imago van de vereniging. Eén keer per week strafzwemmen in het Zuiderbad om schoon te worden, is niet meer van deze tijd.’ Voor zijn betrokkenheid bij de vereniging werd Guido Frankfurther in 2022 geëerd met het Lidmaatschap van Verdienste van het ASC/AVSV. In 2027 adviseert hij weer de Lustrumcommissie bij de traditionele en grootse ‘Intocht der Reünisten’ op zaterdagochtend.TafeltennisHet meest recente hoofdstuk in de bereik-baarheid speelde zich af in 2023. Frankfurther vroeg aandacht voor het tekort aan tram-bestuurders in Amsterdam. Dat deed hij op de hem kenmerkende wijze door zelf op te gaan voor het tramexamen. Hij zakte. Meteen roerde hij de trom en stelde in Het Parool en op AT5 aan de kaak dat de test voor het reactievermogen voor ouderen zonder training niet te doen was. Jongeren zijn door hun ervaring met gamen veel behendiger en slagen daardoor wél voor de test, meent hij. In NRC vertelde hij hoe complex de test is: ‘Je ziet een cirkel óf een vierkant. Als de cirkel lichter van kleur wordt, moet je met je rechterhand klikken, als-ie donker wordt met je linkerhand. Maar alléén als er gelijktijdig ook een zoemgeluidje te horen is en de kleur van die cirkel tevens níet geel, groen of blauw is. Je kon me wegdragen.’ Er is volgens hem niks mis met zijn oog-handcoördinatie, want, zo voegde hij er nog aan toe: ‘Ik ben een uitmuntend tafeltennisser.’ Waarop hij door meerdere tafeltennisverenigingen werd gebeld met de vraag of hij in hun seniorenteam wilde komen spelen. ‘Wat ik heb bereikt, is dat het GVB nu een korte training aanbiedt aan de gemotiveerde ‘Guido’s’ van deze wereld, zodat ze wel door die vreselijke test komen.’ Frankfurther sluit niet uit dat hij dit jaar, na de training, opnieuw gaat solliciteren.•Guido Frankfurther komt uit Sloten en kreeg een Wapenbord van Verdienste voor zijn betrokkenheid bij dit deel van de stad. Het gezin Frankfurther bestond in Sloten uit zijn vader Hans (Aeneas 54), die actief was voor D66, moeder Irene Fischer (CVC-Lllorien 55), broer Felix (Aeneas 79), eveneens actief voor D66 en zus Tamar (Panikh 84). Frankfurther was huisarts en daarnaast een paar jaar gemeente-raadslid voor D66. In 2002 stopte hij met zijn werk als huisarts om zich volledig te richten op zijn functie als wethouder binnenstad. Voor zijn inzet voor het MKB en al het andere vrijwilligerswerk eerde de stad hem in 2023 met de Andreaspenning.NOS IUNGIT AMICITIA |33ASC25 Guido Frankfurther 03.indd 33 17-04-2025 10:10

Page 33

Page 34

De Slimste Reünist1. Welke burgemeesters waren lid?A. Van Thijn en PatijnB. Samkalden en d’AillyC. Patijn en De VlugtD. Vening Meinesz en Van Thijn2. Hoe verhouden de godinnen Hera en Hebe zich?A. Moeder en dochterB. ZussenC. Hera is de Latijnse naam, Hebe de Griekse D. Echtgenote van Zeus en maîtresse van Zeus3. Op het Amstelveld staat het beeld van Kokadorus, een geschenk van het ASC/AVSV aan de stad, gemaakt door Erica van Eeghen (Lllorien 74). Wat was het beroep van Kokadorus?A. Pedel van het ASCB. StandwerkerC. Pedel van de UvAD. Hoogleraar4. In het Oosterpark staat een monument voor Albert. Wie of wat was Albert?A. Oprichter van het dispuut VondelB. PolitiehondC. Oprichter van het COCD. De eerste elektrische tram van Amsterdam5. Waar vinden we de Groenmarkt van Amsterdam?A. Achter de MarnixstraatB. In de WarmoesstraatC. Op de Albert CuypmarktD. Bij de Schellingwouderdijk6. De naam Warmoesstraat verwijst naarA. Warmoezerijen, de handel in groenteB. Pieter Warmoos, burgemeester in de 14e eeuwC. Bij De Warme Moes, het woonhuis van Joost van den VondelD. De voetboogschutterij onder leiding van Johannes Warmozen7. Welk Amsterdams instituut is het oudst?A. De StudentenalmanakB. De commissie Ne Praeter ModumC. De Universiteit van AmsterdamD. Het ASC8. Met wie zongen Bram Vermeulen (Pallas 65) en Freek de Jonge (Marnix 65) het lustrumlied van 1967 Adammania?A. Willy AlbertiB. Zwarte RiekC. Pieter Goemans (Hebe 46)D. Johnny Jordaan9. Wat hebben Julie van West (geboren in 1879) en Irene Vorrink (geboren in 1918) gemeen?A. Allebei de eerste vrouwelijke bestuurder, resp. van het ASC en van de stadB. Allebei gehuwd met de burgemeester van Amsterdam, maar van hem gescheiden tijdens zijn ambtsperiodeC. Allebei actievoerster, resp. bij het Aardappeloproer (1917) en het Palingoproer (1934)D. Allebei speelden toneel en hun portret hangt in de Stadsschouwburg10. Wat is een broodje halfom?A. Goedkope lunchhap op de sociëteit rond 1965B. Broodje kaas met ossenworstC. Broodje met pekelvlees en gekookte leverD. Broodje ei met bacon11. Wat vieren we in 2025?A. Dat Amsterdam in 1275 stadsrechten kreegB. Dat Amsterdam in 1275 Graaf Floris V ter dood veroordeeldeC. Dat Amsterdam in 1275 een tolprivilege van de graaf kreegD. Dat Ouderkerk aan de Amstel een kerk bouwde bij het IJ12. Waar was het Athenaeum Illustre gevestigd?A. In de AgnietenkapelB. In de OudemanhuispoortC. In het MaagdenhuisD. In de Kalverstraat, vlak bij de Dam13. Welke Amsterdammer is dit jaar door lezers van Het Parool verkozen tot Grootste Amsterdammer?A. Wilhelmina DruckerB. Samuel SarphatiC. Floor WibautD. Johan Cruijff14. Wat was geen dispuut?A. APEDASB. PROVOC. IDOENAD. ETEBON15. Welke prijs hebben de schrijvers Belcampo (pseudoniem voor Herman Schönfeld Wichers, Pallas 23), Hella Haasse (Minerva 38) en Andreas Burnier (Catharina Dessaur, Arktos 49) alle drie gewonnen?A. Prijs van de Stichting KunstenaarsverzetB. P.C. HooftprijsC. Hoofdprijs StaatsloterijD. Prozaprijs van de gemeente Amsterdam16. Het korporaalschap van kapitein Frans Banninck Cocq is beter bekend alsA. Het dispuut BACO (1865-1895)B. De eerste studentenvereniging van het Athenaeum Illustre (1632)C. De NachtwachtD. De soldaten uit de Oranje Nassau-kazerne die de intocht van Napoleon begeleidden (1811) 17. Wat betekent Propria Cures?A. Gelukkig door verdienstenB. Zorg voor je eigen zakenC. Zorg voor verdienstenD. Gelukkig met je eigenQUIZWie weet het meest van de Amsterdamse geschiedenis? Wie kent de gekste ASC/AVSV-feitjes? Doe de quiz en test je kennis!34|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Quiz 06.indd 34 17-04-2025 10:1518. Waarom heet de VU de Vrije Universiteit?A. In 1945 vierde de universiteit de bevrijding met een naamsveranderingB. Het academisch curriculum werd in 1971 losgelaten: studenten konden (korte tijd) zelf de inhoud van de studie bepalenC. In 1880 wilde men een universiteit die zonder overheidsbemoeienis onderwijs kon aanbiedenD. De universiteit is opgericht als filiaal van de Freie Universität Berlin19. In 1901 vormden 24 leden de AVSV. Hoeveel van hen promoveerden aan de UvA?A. 0B. 3C. 11D. 2320. Welk studentikoos instituut was gevestigd op het adres Damstraat 3?A. De HappetapB. Nederlands Bureau voor Buitenlandse Studentenbetrekkingen (NBBS)C. De studentenartsenD. Dienst Studentenhuisvesting21. Tijdens het lustrum van 2022 (Invicta) heeft het ASC/AVSV geld ingezameld voor diverse goede doelen. Voor welk doel zamelde Sirius €15.000 in?A. Medisch Centrum KruispostB. Voedselbank AmsterdamC. Stichting EwingsarcoomD. Stichting Anne-Bo22. Welke acteur speelde niet in Goede Tijden Slechte Tijden?A. Caroline de Bruijn (Lllorien 80)B. Liesbeth Kamerling (Audentes 95)C. Wouter de Jong (Hera 99)D. Vastert van Aardenne (Hebe 82)23. Wie schreef het toneelstuk De Student thuis?A. Frederik van Eeden (Baco 80)B. An Rutgers van de Loeff (Nike 29)C. Harrie Geelen (Pallas 58)D. Robert Alberdingk Thijm (Beets 85)24. Naar wie is er een straat in Amsterdam vernoemd?A. Frits Spits (pseudoniem van Frits Ritmeester, Homerus 66)B. Herman Gorter (Unica 83)C. Hannie Schaft (Gemma 39)D. Joseph Luns (Hera 33)•De antwoorden staan op pagina 82.NOS IUNGIT AMICITIA |35TEKST Daan Meijer (Beets 81) ILLUSTRATIE Joost Hölscher (Homerus 80)ASC25 Quiz 06.indd 35 17-04-2025 10:15

Page 35

Page 36

Nachten met daklozen Anneke Westermann is sinds een jaar of tien vrijwilliger bij het Stoelenproject, de soberste vorm van avond- en nachtopvang voor daklozen in Amsterdam. ‘Je moet geen smetvrees hebben.’Zo’n tien jaar geleden zag ik in de Amsterdamse dak-lozenkrant een advertentie staan: Het Stoelenproject zoekt vrijwilligers’, vertelt de sinds vorig jaar gepen-sioneerde oncoloog Anneke Westermann (Aeneas 79). ‘Ik dacht: Laat ik me maar eens aanmelden. Want ik leef in een verwende bubbel, hoogopgeleid en nooit iets bijzonders hoeven doen voor inkomen en onderdak. Diezelfde week ging ik langs voor een kennismakingsgesprek. Ik had geen idee wat ik kon verwachten en stond er blanco in. En heel gek, maar het was meteen gezellig. Een gemoedelijke sfeer en de daklozen waren opvallend aardig.‘Het stoelenproject is het afvoerputje van de daklozenopvang, gehuisvest in een aantal aaneengeschakelde containers onder de parkeergarage aan de Marnix-straat. Vroeger sliepen mensen er op stoelen, vandaar de naam. We zijn er voor daklozen die elders geen recht hebben op nachtopvang. Bij ons hoeven ze niet ge-registreerd te staan in de regio Amsterdam, geen paspoort te laten zien en worden ze bij binnenkomst niet gefouilleerd. Wel zijn er regels: géén wapens, drank of drugs in het pand.’‘Om 18.00 uur druppelen de mensen – wij noemen ze bezoekers – binnen voor een eenvoudige doch voedzame warme maaltijd, ze eten aan lange tafels. Er is plaats voor vijftig bezoekers. Ik schep de borden op en ondertussen ben ik er voor hun vragen zoals: Heb je sokken? Een tandenborstel? Pleisters? Zeep? Naald en draad? Een paracetamol? Ze zijn doodop. Het leven op straat is zwaar, jonge mensen zien er oud uit. Sommigen ken ik al jaren. Er zijn bezoekers met wie je echt leuk kunt praten en grappen kunt maken. Je vraagt je weleens af hoe ze hier terecht zijn gekomen, maar het is impertinent om daarnaar te vragen. Hun persoonlijke verhaal gaat ons niets aan.‘Om 21.00 uur pakt iedereen een matras van de grote stapel. Die leggen ze kriskras door de ruimte. Ze hebben hun eigen beddengoed bij zich; de slaapzakken en fleecedekens die ze ook overdag mee-sjouwen, en waar ze buiten onder slapen als het bij ons vol is. Vrouwen liggen achter een kamerscherm. Bij het sanitair hangen de wc-rollen achter slot en grendel met een kleine opening voor steeds een ‘stukje papier, anders gebruiken ze de rollen als handdoek en is er om de haver-klap een verstopping. Bezoekers wassen zich aan een wastafel. Wij hebben geen douches, geen dekens, geen badlakens, niks. Wij bieden uitsluitend veiligheid, warmte, een maaltijd en een matras.‘Wij – de vrijwilligers – slapen in een kamer achter de balie in een bed met schone lakens, een douche en een wc. We zijn met z’n tweeën of met z’n drieën en slapen bij toerbeurt; er is altijd iemand aanwezig in de zaal voor bezoekers die onrustig zijn, zich niet aan de regels houden, of iets nodig hebben.’Pal achter ons‘Nee, ik ben nooit bang. Tot 21.00 uur gaat een speciaal daarvoor opgeleide coördinator over het deurbeleid. Daarna gaat de deur op slot en komt er niemand meer in. Bezoekers die zich misdragen of zich niet aan de regels houden, krijgen een toegangsverbod. Ze slapen met z’n vijftigen in één ruimte; dat vereist een bepaalde mate van sociale vaardigheid. Ze willen zelf ook rust, dus bij opstandjes staan ze pal achter ons, de vrijwilligers. Veel gasten kampen met verslavings-problematiek. Ze kijken dus bij binnen-komst weleens raar uit hun ogen. Er zijn ook mensen die om 5.00 uur opstaan om naar hun werk te gaan, bijvoorbeeld in de bouw.‘Dat mensen grote problemen hebben, betekent niet dat ze hun humor verliezen’36|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Anneke Westermann 03.indd 36 17-04-2025 10:09‘Als er ruzie is, roepen bezoekers nogal gauw: “Haal de politie erbij!” Dan zeg ik: “Nou jongens, ga allemaal zitten, ik kijk wel even wat er aan de hand is.” Ik herinner me Ronnie. Zijn dwingende vrouw bonkte buiten urenlang op de container. Van de spanning ging hij schreeuwen. Het geduld van de andere bezoekers raakte op. Ik zei: “Ronnie, kom even hier, anders moet ik je eruit zetten. Wil je koffie?” Ik heb met hem gepraat en hij kalmeerde. Daags erna zei hij: “Sorry, ik was over mijn kookpunt. Bedankt dat je mij er niet hebt uitgezet.”‘Bij uitzondering zien wij mensen zoals “jij en ik”. Een vrouw in een mantelpakje. Ze was weggelopen bij haar agressieve man en is hier maar kort geweest. Tien jaar geleden waren onze bezoekers vooral Nederlanders, tegenwoordig zijn er ook veel Oost-Europeanen. Een enkele Amerikaan. Meestal laagopgeleid, vaak verslaafd aan alcohol of drugs, soms psychiatrische problematiek. Geen asielzoekers: voor hen zijn er andere regelingen en voorzieningen. ‘Om 8.00 uur krijgt iedereen een bammetje en dan vertrekken ze, weer of geen weer. Een schoonmaakploeg komt om de matrassen schoon te boenen. Voor daklozenopvang moet je geen smetvrees hebben. Het stinkt hier soms.’ GrapjesWestermann was oncoloog in het Amsterdam UMC. ‘Daar behandelde ik vrouwen met gynaecologische tumoren en mensen met zeldzame tumoren, die komen vaker voor bij jonge mensen. Het grootste compliment kreeg ik ooit van een vrouw die afscheid nam omdat ze zou gaan overlijden. Ze zei: “Wij zagen altijd in welke van de vijftien kamers ú poli deed: daar kwamen de patiënten lachend naar buiten.” Dat mensen grote problemen hebben, betekent niet dat ze hun humor verliezen. Ik maak graag grapjes en ik ben opgewekt. ‘Voor problemen kunnen daklozen overdag terecht bij de Regenbooggroep of bij de Protestantse kerk. Die instanties helpen op hun verzoek met doorver-wijzen naar schuldhulpverlening of afkickklinieken. Ons project draait op donaties, en de gemeente Amsterdam betaalt de nutsvoorzieningen.‘Wie iets wil doen voor daklozen in Amsterdam, kan op z’n minst de Z-krant Anneke Westermann in de Stoelenproject-containerkopen. Die geeft deze mensen permissie om voor de supermarkt te staan. Geef nooit alleen geld, want dan ondermijn je het bestaansrecht van de krant. Je kunt ook doneren aan het Stoelenproject of je aanmelden als vrijwilliger. Wie in nood is kan zich melden als bezoeker; elke maan-dag om 16.00 uur worden de toegangs-kaartjes voor de week uitgereikt, althans van september tot mei. ’s Zomers slapen de daklozen buiten. Dan is er minder behoefte aan opvang. En we hebben geen geld voor opvang het hele jaar door.’•www.stoelenproject.nlNOS IUNGIT AMICITIA |37TEKST EN FOTO Riëtte Duynstee (Oktopus 81)ASC25 Anneke Westermann 03.indd 37 17-04-2025 10:09

Page 37

Page 38

ASC25 RobLabadie 03.indd 38 17-04-2025 10:15>FOTO: RIËTTE DUYNSTEE‘Slopen leidt bijna altijd tot spijt’Rob Labadie is voorzitter van de Vereniging Vrienden Amsterdamse Binnenstad. ‘Alleen al het feit dat we er zijn, maakt dat gemeenten en projectontwikkelaars beter nadenken over aanpassingen die ze willen doen.’De statige deur aan de Herengracht zwaait open en onthult de prachtige, antiek-marmeren entree die erachter schuilt. Hendrick de Keyser staat op het schildje aan de gevel. Het is het Huis Van Brienen waar ooit prins en prinses De Hénin woonden. Nu woont Rob Labadie (Thalia 72) er met zijn vrouw. Het vierhonderd jaar oude huis is nog in originele staat. Met indrukwekkend mooie gangen, originele details en authentieke stijlkamers. ‘Het is een voorrecht om hier te mogen wonen’, zegt Labadie.Hij is inmiddels 72, maar gezien het tempo waarmee hij de trappen beklimt, lijkt hij een fitte vijftiger. Aan de grote tafel in de woonkeuken op de derde etage vertelt Labadie enthousiast over het belang van de Vereniging Vrienden Amsterdamse Binnenstad (VVAB). Hij nam vorig jaar het voorzittersstokje over. Of alle leden van de VVAB in zo’n mooi pand wonen? ‘Nee, dat niet, maar ze hebben wel allemaal oog voor de historische schoonheid van de stad.’ Veel vergaderdLabadie, lid van verdienste van het ASC, was eigenlijk een beetje klaar met al die jaarvergaderingen van alle verenigingen waar hij lid van was of in het bestuur zat. De hockeyclub Amsterdam, de KNWV, stichting Hollands Porselein, en nog een stuk of vijftien. ‘Ik heb echt veel vergaderd in mijn leven,’ lacht hij. ‘En ik vind dat je als bestuurslid altijd mid-denin een club moet staan. Voor een aantal clubs ben ik nu dus echt te oud. Maar bij de VVAB ligt dat anders. Daar vinden we onze vijftigers heel jong. Dus toen mij werd gevraagd of ik voorzitter wilde worden, kon ik natuurlijk geen nee zeggen. De VVAB is een leuke, mooie erfgoedclub die heel wat bereikt heeft.’De VVAB staat op voor monumentaal NOS IUNGIT AMICITIA |39TEKST Liesbeth Moolhuysen (Panikh 89)ASC25 RobLabadie 03.indd 39 17-04-2025 10:15

Page 39

Page 40

‘We willen vooral niet dat het hier een pretpark wordt’erfgoed en voor het beschermde stadsgezicht. ‘Zo hebben we er mede aan bijgedragen dat Amsterdam op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat. We wegen nooit andere belangen af, zoals economie of infrastructuur. Wij kijken puur naar het behoud van het monument. En als dat in het geding komt, springen we in de bres.’ De VVAB werd in 1975 opgericht toen de overheid het West-Indisch huis aan de Haarlemmerstraat, na een brand, wilde slopen. Het had een haar gescheeld of het was er niet meer geweest. Dankzij de inzet van de VVAB staat het iconische pand er nog. En dat heeft weer bijge-dragen aan de ontwikkeling van de Haarlemmerstraat. Om de binnenstad te vercommercialiseren koos de overheid in die tijd maar wat graag voor slopen, saneren en nieuwbouw.Tiende lustrumOp 6 maart vierde de VVAB haar vijftigjarig bestaan in De Duif. Een speciale dag op een prachtige locatie. Er werd onder meer nog eens benadrukt dat sloop van monumentale panden vrijwel altijd tot spijt leidt. Het wordt zelden mooier. En slopen lijkt vaak goedkoper, maar dat is het niet. ‘Je moet een nieuw gebouw tachtig jaar laten staan om CO2-neutraal te zijn. En meestal worden ze na veertig jaar weer neergehaald. Dus restaureren is vrijwel altijd beter: het is kostenefficiënter en sowieso duurzamer. Een belangrijke boodschap die we als VVAB enorm onderschrijven’, benadrukt Labadie.Een van de recente successen van de VVAB is de Hogesluis, de brug over de Amstel vlak naast het Amstelhotel. Een vorige wethouder wilde deze laten afbreken en vervangen door een nieuwe. ‘Als VVAB hebben wij meteen gezegd dat we bezwaar gingen maken. De wethouder besloot daarop af te zien van de sloop. En nu wordt de brug gerestau-reerd. Dat voelt als een overwinning.’ Niet alles verloopt naar wens. Zo is de VVAB het totaal niet mee eens met de plannen voor het Amsterdam Museum. Ze laten alleen de twee mooie gevels staan en alles daarbinnen wordt afgebroken. De schutterstukken moeten dan naar binnen verplaatst worden. En vanwege de omvang daarvan moet de zaal vijftien meter breed worden. Labadie: ‘Wij zeggen nu al dat ze daar spijt van krijgen. En ja, het gebouw is onhandig in het gebruik. Maar of dat de reden is dat het er niet druk is? Dat weet ik niet. Maar goed, de Raad van State heeft ons geen gelijk gegeven, dus we laten het los.’Werkgroep WaakhondDoor voortdurend te hameren op monumentbehoud, heeft het VVAB best wat invloed. ‘Alleen al het feit dat we er zijn, maakt dat gemeenten en projectontwikkelaars beter nadenken over de aanpassingen die ze willen doorvoeren. De wethouder duurzaamheid wil bijvoorbeeld zonnepanelen op alle Amsterdamse daken, dus ook op de Westerkerk en het Rijksmuseum. Wij zeggen: alleen op platte daken en uit het zicht. Er zijn gelukkig allerlei organisa-ties die hier iets van vinden. En in zo’n geval staan we naast elkaar en zijn we unaniem tegen.’De VVAB controleert alle vergunningen die worden uitgegeven. ‘Dat doet onze Werkgroep Waakhond. Daar zitten architecten in, mensen die voor de gemeente hebben gewerkt, die in de welstand hebben gezeten. Als die zeggen dat iets niet kan, treden we op. Dan tekenen we bezwaar aan. En als mensen zich niet aan de afspraken houden, krijgen ze bezoek van de afdeling handhaving van de gemeente. Zonder vergunning iets doen, is echt heel dom. Je kunt in deze mooie binnenstad met dit beschermde erfgoed niet zomaar van alles uitvreten. We willen vooral niet dat het hier een pretpark wordt.’ Jonge stadsbeschermers gezochtDe drieduizend leden van de VVAB zijn grotendeels boven de vijftig. Dat moet veranderen. ‘Ik zie het als mijn taak om meer mensen te enthousiasmeren om zich in te zetten voor de stad. En dan heb ik het niet over studenten.’ Dat die anders naar een stad kijken, begrijpt Labadie wel. ‘Pas als je ouder wordt, ga je de schoonheid van de stad zien en waarderen. Maar als je dertig bent en je woont hier nog, kun je best lid worden van de VVAB. We organiseren trouwens heel leuke dingen zoals excursies, lezingen en borrels. Ik draag het voorzittersstokje straks met plezier over aan een veertiger, hoor. Maar eerst graag wat meer jonge leden’, besluit Labadie.•40|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 RobLabadie 03.indd 40 17-04-2025 10:15Bam! Van hippe wildzwemmer tot arme sloeberDe gemeente Amsterdam besloot onlangs om de binnenhaven op het Marineterrein te promoveren van wildzwemplaats tot de eerste officiële zwemplek in het centrum. Bravo! Maar volgens mij ligt de halve binnenstad daar al jaren de hele zomer in het water, dus het besluit was wat achterhaald.Niet alleen in de zomer trouwens. Picture this: het was winter, bitterkoud en ik reed op de fiets over het Marineterrein waar mijn werkplek is, richting de uitgang. Ik droeg een parka die op de Noordpool niet zou misstaan, handschoenen en een muts. Ter hoogte van het waterbassin liep een naakte man me doodgemoedereerd tegemoet. Nou ja naakt, hij droeg nog net een zwem-broekje waarin de hele fruitmand extra werd geprononceerd en er hing een handdoek over een schouder. Hij was klaar voor een frisse duik.Toen verklaarde ik deze winterzwemmers volslagen voor gek. Maar sinds het fenomeen oprukt in mijn eigen vrienden- en kennissen-kring sta ik daarin steeds meer alleen.In november verrezen er op het Marineterrein ook twee heuse sauna’s om de winterse zwempartij nóg aantrekkelijker te maken. Het is er altijd druk; er staan nog net geen TikTok-rijen te trappelen van ongeduld om deze mindblowing ervaring te ondergaan, maar dat kan niet lang meer duren. Ik vroeg aan mijn vrienden wat het ze brengt, deze zelfgekozen marteling. ‘OMG het is zooo heerlijk, je krijgt er een enorme boost van die de hele dag nagloeit.’ Of: ‘het is zooo gezond, je hele immuunsysteem slaat opeens aan!’ En: ‘je weet niet wat je mist! Ik voel me steeds weer als herboren.’Ik pas. Ik ga nog liever een jaar of twee eerder de pijp uit dan dat ik ook maar een voet in het ijskoude water zal steken. Wat dit betreft voel ik een grote verbondenheid met de koningspinguïn Hera uit een Belgische dierentuin. Ze heeft ook koudwatervrees en krijgt speciale zwemlessen om die te overwinnen. ‘Bekijk het maar’, zie je Hera denken op YouTube-filmpjes. Zodra het koude water tot haar middel komt waggelt ze – zo snel als haar pootjes haar kunnen dragen – het bassin uit. Ook ik wacht rustig af tot het buiten mini-maal 25 graden is voordat ik in actie kom. Overigens, ook dan is zwemmen op het Marineterrein een uitdaging. Zo moet ik voldoen aan strenge voorschriften omdat mijn zoons en hun vrienden er ook als indolente walrussen liggen te bruinen, in het gras of op de steigers. Ze zouden me per ongeluk kunnen zien. ‘Mam, je trekt wel een normaal badpak aan!’Maar met een deugdelijk badpak alleen ben je er nog niet. Vorige zomer dacht ik op alles te zijn voorbereid, qua zwemexpeditie. Ik nam niets van waarde mee. Ik droeg roze flipflops, een T-shirt met het opschrift ‘gimme space’ en een oude afgeknipte spijkerbroek met daarin huissleutels, fietssleutels en vijf euro voor een drankje. En ik had een Albert Heijn-tas bij me met een handdoek.Toen ik aan het einde van een snikhete dag over het overvolle grasveld liep dat grenst aan het water, werd ik gewenkt door twee jonge mannen. ‘Hé’, riepen ze, ‘jij zamelt vast blikjes in. Hier hebben we nog een bergje.’ Bam! Daar lag mijn positieve zelfbeeld – ‘Kijk deze hippe vijftiger eens kordaat te water gaan!’ – aan gruzelementen. Ik zal het onder ogen moeten zien, een ‘arme sloeber’ met koudwatervrees, dat is wat er van mij is geworden.•Ik vroeg aan mijn vrienden wat het ze brengt, deze zelfgekozen martelingCOLUMNNOS IUNGIT AMICITIA |41TEKST Joan Veldkamp (Chess 85)ASC25 Column Joan 02.indd 41 17-04-2025 10:09

Page 41

Page 42

Het nog maar net opgerichte dispuut Marnix werd net als alle andere disputen in november 1941 ontbonden. Veel leden van dit nog kleine dispuut zaten in de illegaliteit, wat een aanzienlijk aantal van hen met de dood heeft moeten bekopen.Studeren was in de periode voor de Tweede Wereld-oorlog geen vanzelfspre-kendheid. Toch konden in het eerste oorlogsjaar de bestaande disputen de toeloop van nieuwe studenten niet aan. Negen eerstejaarsstudenten troffen daarom voorbereidingen om een nieuw dispuut op te richten. De naam ervan verwees naar Marnix van Sint Aldegonde, rechterhand van Willem van Oranje tijdens de Tachtigjarige Oorlog en ver-meend tekstdichter van het Wilhelmus. Rechtenstudent Frits Oppenheimer be-dacht er een passend Grieks naamdicht bij, vrij vertaald tot: ‘Nooit wordt de fiere geest door bruut geweld gebroken.’ Bij de deportatie van de Joodse Oppen-heimer, gearresteerd bij een grote razzia in Amsterdam op 11 juni 1941 en nog diezelfde maand naar Mauthausen afgevoerd, ging voor de praeses Gijs Gorter de knop om. Bij de anderen drong de ernst van de oorlog pas echt door bij het bericht van de dood van Oppenheimer op 13 oktober. Na de Duitse verordening in november 1941 dat Joden geen lid meer van een verenig-ing mochten zijn, werden het corps en alle disputen ontbonden. Ook de leden van Marnix onderhielden alleen nog illegaal contact. KantelpuntHet studentenverzet bleef de eerste jaren voornamelijk reactief. Het kantel-punt kwam in maart 1943. Op 10 maart 1943 kondigde de Duitse bezetter aan dat studenten een loyaliteitsverklaring moesten tekenen, waarin zij beloofden geen activiteiten tegen de bezetter te zullen ondernemen. Wie tekende, mocht blijven studeren. De Nederlandse regering liet vanuit Londen weten dat tekenen beschouwd zou worden als landverraad. ‘Het vaderland eist, dat gij dit niet doet’, sprak minister Bolkestein van Onderwijs, Kunsten en Weten-schappen. Studenten die toch wilden tekenen, werden bewerkt door speciale ‘omkletsgroepen’ uit Marnix, andere disputen en de zogenoemde Raad van Negen, een zelfbenoemd informeel nationaal overlegorgaan van het studentenverzet. Uiteindelijk tekende ongeveer één op de vijf studenten in Nederland. De Duitse reactie hierop kwam op 5 mei 1943; studenten die niet getekend hadden, moesten zich al de volgende dag melden voor de Arbeitseinsatz in Duitsland. Wie daar geen gehoor aan gaf, kon op vervolging rekenen en ouders zouden aansprakelijk worden gesteld. Dit dreigement leidde tot paniek. Toch verschenen in Nederland slechts 3.800 studenten, zo’n dertig procent van de eerdere niet-tekenaars. De rest moest vanaf dat moment de status van student opgeven en ondergronds gaan. ‘Wij zullen nooit mogen versagen’Van de bestuursleden van Marnix, Gijs Gorter, Theo van Gogh (oom van zijn in 2004 vermoorde naamgenoot) en Hans Bais, was al bekend dat ze zich inzetten voor het verzet. Anderen uit het dispuut die in het verzet zaten, Allesofniets42|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Marnix 03.indd 42 17-04-2025 10:12>FOTO: NATIONAAL ARCHIEF (ANEFO)waren Carel van Leeuwen, Marc van Hasselt, Jan Rademaker en Engeland-vaarder Paul Polak. Ze regelden onder-duikadressen, verstrekten valse persoons-bewijzen en verspreidden illegale blaadjes zoals Parool, Trouw en het studentenblad De Geus. Gorter en Van Gogh zorgden ook dat de band van Marnix intact bleef door regelmatig nieuwsbrieven te schrijven. Van Gogh werd opgepakt bij een razzia in de Amsterdamse jodenbuurt op 25 mei 1943. Bij zijn arrestatie slaagde hij erin om zich van het belastende materiaal dat hij bij zich droeg te ontdoen. Op 8 september kwam hij weer vrij. Terwijl Van Gogh vastzat in kamp Vught, schreef de 22-jarige Gijs Gorter zijn dispuutgenoten op 10 juni: ‘Ik heb u er vroeger vaak op gewezen wat voor ons, als Nederlanders en als studenten, onze plichten zijn. (…) Een ieder bedenke thans zelf of hij zijn daden te zijner tijd kan verantwoorden, tegenover de levenden én tegenover de doden; zij die hun leven hebben gegeven voor het behoud der meest essentiële menselijke waarden. Wij zullen nooit mogen versagen, niet als wellicht nog meer gaten in onze kring worden geslagen, ook niet als eens het uiterste offer van ons zelf gevraagd wordt. De waarheden waarvoor wij, als mensen, hebben te staan zijn zo absoluut, dat zij bij ieder compromis hun kracht verliezen: hier is het alles of niets. Een ideaal, waarvoor men niet desnoods kan sterven, is geen ideaal.’ Op 16 juli 1943 werd ook Carel van Leeuwen gearresteerd en vastgehouden in het Huis van Berwaring aan de Weteringschans. Via kamp Vught werd hij het jaar daarop getransporteerd naar het concentratiekamp Dachau, waar hij op 24 januari 1945 kwam te overlijden. Hij had daar volgens overlevenden zijn medegevangenen met Kerstmis en Nieuwjaar nog toegesproken. Opgepakt en executie Theo van Gogh en Hans Bais woonden aan de Weteringschans 137, een tref-punt van illegale praktijken. Op 1 maart 1945 verzorgde Hans Bais op een bak-Kriterion 1945: Wil Bexterman leidt een bezoeker naar zijn plaats.Wil Bexterman, verzetsvrouwBij het verhaal van Marnix hoort ook het verhaal van Wil Bexterman. Tijdens de Dodenherdenking 2024 sprak his-torica Anna Boogaard over de studente Engels, aangekomen bij het AVSV in 1940 en lid van het dispuut Artemis. Ze verloofde zich met Gijs Gorter en raakte ook betrokken bij het verzet: ze was koerierster, spande zich in voor onderduikers en vervalste persoons-bewijzen. Toen Gorter en zijn dispuuts-genoten op 1 maart 1945 werden gearresteerd, ging zij elke dag langs de gevangenis aan het Kleine-Gartman-plantsoen. Ze floot melodietjes en Gorter beantwoordde die. Na acht dagen bleef het stil. Gorter was gefusilleerd. Tien dagen na zijn dood schreef Bexterman in een brief aan een vriend van Gorter: ‘Het is alsof het een zo grote ramp is, dat ik er niet tegenop zal kunnen. […] Het liefst zou ik heel ver weggaan, waar niemand me kent, want tegen medelijdende blikken om me heen heb ik nooit gekund. Edoch, het werk moet verder, en dat is misschien wel een goed ding.’Het is een van de weinige getuigenis-sen van Bexterman over haar tijd in de oorlog. Na de bevrijding werd ze praeses van het AVSV en werkte ze onder andere bij Studentenbioscoop Kriterion. Ze werd vertaalster en overleed in 1977.Komend najaar verschijnt bij de Uitgeverij De Arbeiderspers een boek over een groep jonge verzetsvrouwen die studeerden in Amsterdam en tot nu toe onbekend zijn gebleven. Anna Boogaard heeft dit onderbelichte aspect van het studentenverzet onderzocht. Ook het verhaal van Wil Bexterman staat in het boek.NOS IUNGIT AMICITIA |43TEKST RedactieASC25 Marnix 03.indd 43 17-04-2025 10:12

Page 43

Page 44

KEIZERSGRACHT 169 • 1016 DP AMSTERDAM +31 (0)20 423 0916 • WWW.ABMA-AMSTERDAM.NLAMSTERDAM750 JR15 J RADV_ASC_2025_01.indd 44 17-04-2025 10:03fiets een voedseltransport toen hij in het bezit van vier zakken brood werd aangehouden door een landwachter. Bij ondervraging op straat noemde zijn bijrijder het adres aan de Wetering-schans, waarop de Duitsers het huis binnenvielen. Ze schopten Bais de trap op naar de kamer van Theo van Gogh, die eveneens werd ingerekend. Gijs Gorter had op een ander verzetsadres een afspraak met een koerierster die niet kwam opdagen, rook onraad en ging naar de Weteringschans waar hij in een hinderlaag werd gelokt. Terwijl hij vanaf de overkant probeerde te peilen wat zich in het huis afspeelde, was hij zo onverstandig om het Marnix-deuntje te fluiten. Twee veiligheidsagenten in burger grepen hem en ook Gorter werd naar de kamer van Van Gogh gesleurd. De drie werden in het Huis van Bewaring opgesloten.Toen het verzet in de nacht van 6 op 7 maart bij Woeste Hoeve op de Veluwe een Duitse auto onder vuur had genomen waarin Obengruppenführer Rauter bleek te zitten, sloeg het noodlot toe. Rauter was hoofd van de SS in Nederland en raakte zwaargewond. Als represaille werden verspreid over het land 263 gevangenen in het openbaar stand-rechtelijk doodgeschoten. Samen met vijftig andere gevangenen werden Gorter, Van Gogh en Bais in de ochtend van 8 maart uit hun cellen in het Huis van Bewaring aan de Weteringschans gehaald en door de Sicherheitspolizei twee aan twee geboeid in een gesloten vracht-wagen afgevoerd. De weg was afgezet. Op het terrein van theehuis Rozenoord aan de Amstel werden Gijs Gorter, Theo van Gogh en Hans Bais, respectievelijk 24, 24 en 23 jaar, geëxecuteerd. Een maand eerder was Theo van Gogh nog hoopvol geweest. Op 2 februari 1945 schreef hij zijn dispuutsgenoot Dick van Romburgh in zijn laatste brief: ‘Kerel, ook deze laatste paar weken of misschien maandjes komen we zeker wel door, en dan zijn we van een hoop gedonder af. Tot zo lang moeten we het maar redden.’ Van de verzetsstrijders in Marnix hebben uiteindelijk alleen Jan Rademaker en Paul Polak de oorlog overleefd. Verzetsman Marc van Hasselt kwam kort na de oorlog te overlijden als gevolg van de ontberingen in Dachau.•In het Amstelpark staan ruim honderd stoelen ter herinnering aan de gefusilleerden op de fusilladeplaats Rozenoord. Kunstenaar Ram Katzir heeft de stoelen ogenschijnlijk lukraak neergezet. Alleen de stoelen ter nagedachte-nis aan de drie leden van Marnix staan in een kring als teken van hun vriendschap.FOTO: CEES VAN ROMBURGHFOTO: DAAN MEIJERVier leden van Marnix aan tafel in juni 1942. Vlnr: Paul Polak, Gijs Gorter, Marc van Hasselt en Carel van Leeuwen‘Een ideaal waarvoor men niet desnoods kan sterven, is geen ideaal’NOS IUNGIT AMICITIA |45ASC25 Marnix 03.indd 45 23-04-2025 11:11

Page 45

Page 46

Geen ruimte, toch groeienDat ze honkvast is, kun je wel stellen. Annegien Krugers vindt werken aan de stad dan ook het einde. Amsterdam wil in 2050 een miljoen mensen kunnen huisvesten zonder het karakter te verliezen waar de stad om bekend staat. De negen miljard euro schuld die de gemeente heeft, is dan nog wel het minste probleem. Er is geen ruimte. Gebiedsontwikkeling betekent hier gebiedstransformatie. En dat is de taak van Projectmanagementbureau Amsterdam (PMB), waar Annegien Krugers (Pharos 89) adjunct-directeur is. Een monsterklus met alle ambities: woningbouw, groen, bedrijvigheid, sport, cultuur, horeca en duurzaamheid. ‘Terwijl we ook nog in een bouwcrisis zitten en van het gas af moeten.’ Ze komt uit Twente en wilde alleen maar in Amsterdam studeren: het werd Neder-lands Recht. Haar man wilde terugverhuizen naar het Gooi, maar ze zei meteen: mooi niet! Ze wonen al jaren in Zuid. Mensen weten haar tegenwoordig aardig te vinden, is haar opgevallen. ‘Heel grappig. Ze weten dat ik al langer bij de gemeente werk en vooral veel werkende vrouwen vragen me: “Ik heb een functie gezien bij de gemeente. Kan je meedenken?” Ook mensen uit de corporate wereld: “Ik zou het heel leuk vinden om wat voor de gemeente Amsterdam te doen”. Of ze lopen rond met een idee voor een maatschappelijk initiatief. Ik zie daar echt een kentering.’Heeft dat met de levensfase te maken of is het ook een andere tijd voor Amsterdam? ‘Ja, zeker de levensfase. Maar mensen om me heen zien ook de problemen waar Amsterdam voor staat: de gevolgen van klimaatverandering, de tweedeling in de stad, stille armoede, kansenongelijkheid. De jongere generatie heeft dat nu al veel sterker. Jonge mensen die bij PMB komen werken, willen allemaal maatschappelijke impact maken. Stuk voor stuk. De jeugd van nu is veel meer sociaal bewogen. Meer dan ik in de tijd toen ik bij PMB kwam.’ Zit het idealisme de efficiency niet in de weg? ‘Nee. Wij zijn een hoogopgeleide club mensen en kunnen dat combineren. Als je dit werk wil doen, moet je trouwens een lange adem hebben, want het tempo in de stadsontwikkeling is traag, helaas. Het wordt steeds ingewikkelder in de stad. Dat heeft te maken met de ruimte, die is gewoon op. 'Als je dit werk wil doen, moet je een lange adem hebben'Dat betekent dat je moet kijken naar ge-biedstransformaties en dat is echt duwen en trekken. Dus betrokkenheid is juist heel belangrijk. En vooral niet te ongeduldig zijn.’ Hoe reageert de Amsterdammer op al dat duwen en trekken? ‘Door de sociale media zijn mensen sneller betrokken en tegelijk ook bozer geworden. Het vertrouwen in de overheid is heel laag. Wij krijgen steeds vaker te maken met agressie. Emotie mag, agressie niet. Tege-lijkertijd zie je dat er vanuit het stadhuis meer gewicht wordt toegekend aan participatie. Het is natuurlijk goed dat mensen meepraten, maar veel mensen hebben daar de energie niet voor. Die staan in de overlevingsstand door schulden en sociale problematiek en zeggen: donder op met je participatie en regel wat voor mijn situatie met al dat geld.’En dan moeten al die toekomstige woningen ook betaalbaar zijn. ‘Ja, dat zijn we behoorlijk kwijtgeraakt in Amsterdam. En het mogen ook weer niet allemaal van die kleine hokken zijn. Nou joh, ga het maar doen! Bovengronds is er geen ruimte, en ondergronds ligt het hier hélemaal vol. En dan willen we ook nog dat er voor iedere inkomensgroep wat bij zit. Want – en dat vind ik ook heel waardevol – dat gemengde karakter maakt Amsterdam zo uniek.’ 46|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Annegien Krugers 03.indd 46 17-04-2025 10:09In de jaren tachtig gingen er in Amsterdam nog mensen naar een badhuis omdat er geen douche in huis was. Begin jaren negentig werd PMB opgezet door een jonge generatie stadsvernieuwers in spijker-pak met een buil shag in het borstzakje en omgeslagen broekspijpen op halfhoge Spaanse laarsjes. Die namen wijken als de Dapperbuurt, Kinkerbuurt, Pijp en Jordaan onder handen. Dat was meteen ook het begin van de veryupping. De stad ligt er nu veel mooier bij, maar nu kunnen in de binnenstad alleen nog maar tweeverdieners wonen met goedbetaalde banen. De middenklasse verdwijnt. Ook vanwege de grondprijzen in Amsterdam; veel ontwikkelaars willen het liefst woningen bouwen voor het hogere segment. Maar ja, dit college wil de stad bereikbaar houden voor iedereen en dus ligt de nadruk op betaalbare huur- en koopwoningen in het midden- en lagere segment.Is dat dan een autonome ontwikkeling of heb je daar als stadsbestuur nog invloed op? ‘Ik zie het bij mijn jongere collega’s met een gezinnetje: die gaan allemaal weg. Dat is echt niet goed. Maar toen ik in Amsterdam kwam studeren, waren delen van de stad gewoon gevaarlijk, daar kwam ik niet. Het beleid is sinds de jaren negentig sterk economisch-financieel gedreven. Er was veel geld beschikbaar en de markt kreeg het voor het zeggen. Woningcorpo-raties werden door Den Haag aan de ketting gelegd. Die moeten weer slagvaardig worden.’Hebben we een Jan Schaefer voor de middenklasse nodig? ‘Haha. Ja, want als je niet uitkijkt, verliest Amsterdam wat de stad nu juist Amsterdam maakt. Omdat we de middenklasse niet kunnen huisvesten, omdat bedrijven weg-trekken, scholen leeglopen. Als we niet uitkijken, wordt het hier een dooie boel.’In Noord aan het IJ hebben jullie de hoogte in kunnen bouwen. Is dat de toekomst? ‘Ik heb zeven jaar als projectmanager gewerkt aan Overhoeks, waar de Shelltoren en Eye staan. En nog altijd als ik vanaf CS met de pont oversteek, kijk ik: hoe ver zijn ze nou? Zo’n gebiedsontwikkeling duurt 35 jaar. Mensen vragen weleens: zo’n project, maak je dat dan af? Dan zeg ik: Nee, natuurlijk niet. Heb je enig idee hoelang het duurt? Dan pak ik altijd het voorbeeld van Overhoeks. De hoogbouw daar: prachtig! Gewoon een dynamisch verticaal stuk stad. Die campus: wel groen, maar niet heel stedelijk. De verbinding met de buurt erachter... mwah, had beter gekund. Hadden we nu denk ik niet meer zo gedaan, maar het is de uitvoering van een plan van heel lang geleden.’Nu nog een brug naar Noord. ‘Die sprong over het IJ gaat er ook komen. Dit gaat zo niet langer met die pontjes. Allemaal leuk en aardig, maar het wordt hoog tijd dat Noord ook fysiek onderdeel van Amsterdam gaat worden, ondanks het IJ.’•NOS IUNGIT AMICITIA |47TEKST Bob Duynstee (Hera 81) FOTO Eveline Beijst (Pharos 89)ASC25 Annegien Krugers 03.indd 47 17-04-2025 10:09

Page 47

Page 48

www.rutgersposch.comAmsterdamswww.booijoz.nl (020) 4 222 888 info@booijoz.nlmakelaardij o.z.WoningenBedrijfsobjectenBeheerSplitsingenTaxatiesZoek je een makelaar in Amsterdam?booijBooij Advertentie Zwart A4.qxp 30/09/2024 15:13 Page 1ADV_ASC_2025_01.indd 48 17-04-2025 10:03>Ommetje met TomSpeciaal voor ons maakte Josephine Jongbloed van Ommetje met Tom een nostalgische wandeling van de UB naar de sociëteit.Josephine Jongbloed (Karaat 14) is geboren en getogen in Amsterdam en heeft van beide kanten een diep-gewortelde Amsterdamse afkomst. Ze heeft haar liefde voor de stad meegekregen van haar vader, Tom. Van jongs af aan wandelden ze samen door de stad, waarbij haar vader haar op allerlei interessante wetenswaardigheden wees. In de coronatijd besloot Jongbloed haar wandelingen met haar vader te delen op Instagram, waarop ze onverwacht veel reacties ontving. Wat begon als een hobby, groeide al snel uit tot Ommetje met Tom, dat 59.000 volgers heeft. Inmiddels is er ook een boek verschenen: Kijk omhoog, Amsterdam!‘Eigenlijk ging het heel organisch, we kregen steeds meer volgers en ik besloot mijn baan op te zeggen om me volledig aan Ommetje met Tom te wijden. Mijn deeltijdopleiding bij de Artemis Academy komt mij hierbij goed van pas. Elke twee weken komt er een nieuws -brief uit via Substack en krijgen betalende abonnees toegang tot een wandelkaart met ons volledige archief aan verhalen en routes in elke keer een ander stukje van de stad. De wandeling kunnen mensen dan individueel of met een eigen groep doen.’Inmiddels werken ze samen met grote Amsterdamse partijen. ‘Met het Amsterdam Museum hebben we een videoreeks gemaakt en voor het Paleis op de Dam maakten we een nieuwe audiotour. Voor het ‘Nationaal Comité 4 en 5 Mei’ hebben we dit jaar, tachtig jaar na de Tweede Wereldoorlog, flink uitgepakt op het Museumplein. Wij maakten een wandeling met een interactieve kaart, waar ook het Rijksmuseum en Concertgebouw in verwerkt zijn. Bovendien worden we nu vaak als sprekers geboekt. Onlangs verzorgden we een lezing op de Amsterdamse Mavo in het kader van de Week van de Geschiedenis, dat was echt fantastisch om te doen’, aldus Jongbloed.OntroerendZe vindt het belangrijk om de stad op een persoonlijke en authentieke manier te ervaren. ‘Het doel van Ommetje met Tom is de Amsterdammers een diepere band met hun eigen stad te geven, zodat ze de stad niet alleen zien, maar ook begrijpen. Door interessante feiten te delen, willen we ervoor zorgen dat mensen anders gaan kijken naar de stad en zich meer verbonden voelen met de plekken die ze dagelijks passeren.’Zelf wordt ze regelmatig geïnspireerd door voorbijgangers op straat: ‘Laatst kwam ik in de Utrechtsestraat in gesprek met een man van een jaar of vijftig, die vertelde dat hij van buiten de stad kwam. Zijn vader was timmerman en had zijn leven lang bijzondere deuren gemaakt voor Amsterdamse panden. De man zou altijd nog een wandeling met zijn vader langs die deuren maken, maar voordat dat ervan kwam, overleed zijn vader. Hij vraagt zich nog steeds af als hij een mooie deur ziet of zijn vader die gemaakt heeft. Ik vind zo’n verhaal ontroerend en kijk sindsdien ook beter naar de Amsterdam-se deuren. Wat dat betreft is mijn geheugen een verzameling van dingen die ik in de stad meegemaakt, gezien of ontdekt heb.’Josephine Jongbloed en haar vader TomNOS IUNGIT AMICITIA |49TEKST Natasja van Wijk (Panikh 90)ASC25 Ommetje 06.indd 49 17-04-2025 10:14

Page 49

Page 50

Ommetje met TomRoute van de UB naar de sociëteitGrijs, vierkant en kil. Sommige Amsterdammers noemen dit het lelijkste gebouw van de stad: de universiteitsbibliotheek. Ontworpen door Jan Leupen en geopend in 1967. Ooit startte de UB met een boekenverzameling op de zolder van de Agnietenkapel, de plek waar de UvA begon. Toen de ruimte te klein werd, schoof hij een paar deuren verderop, naar Singel 421. Toen de verzameling bleef groeien en studenten ruimte nodig hadden om te studeren, werd dit gebouw op de oude plek van de Sint-Catharinakerk opgetrokken. Lang zal hier niet meer worden gestudeerd, want de UvA bouwt een spiksplinternieuwe UB op het Binnengasthuisterrein.Zijn je de rode klinkers in de bestrating van het Spui weleens opgevallen? Als je het niet weet, zie je het niet. Maar wie goed kijkt, ontdekt een appeltje met een steeltje. Deze appel, ook wel het GNOT-appeltje (van ‘God en Genot’) genoemd, is het visuele kenmerk van de Provo-bewe-ging, de ‘langharige jongelui’ die de gevestigde orde wilden uitdagen. Vanaf 1965 provoceerden ze met ludieke acties en manifestaties om verandering teweeg te brengen en het anarchisme te laten herleven. Ze waren op sommige punten hun tijd ver vooruit. Zo bedachten ze het ‘Witte Wijvenplan’, waarin jonge vrouwen gratis voorbehoedsmiddelen moesten krijgen. En de ‘Witkar’, een kleine, elektrische tweepersoons-auto die gedeeld kon worden met andere Amsterdammers, met oplaadstations door de hele stad. Je kunt het je bijna niet voorstellen, maar hier oefenden de Kloveniers met schieten. Kloveniers waren mannen die lid waren van een schuttersgilde en samen de stad verdedig-den. Je kent ze vast van De Nachtwacht van Rembrandt, een beroemd groepsportret van Kloveniers. Vroeger had je nog veel meer gildes in de stad, zoals het metselaarsgilde en het chirurgijnsgilde. De Handboogstraat en de Voetboogstraat functioneerden als schietterrein. Hier, in de boomgaard, trainden schutters met hun handboog of voetboog. Deze schietplek is natuurlijk al lang verdwenen, maar de straatnamen houden de geschiedenis levend.De personificatie van een Amsterdams straatjochie: altijd kattenkwaad uithalen, maar met een hart van goud. Na de plaatsing in de jaren zestig groeide Het Lieverdje al snel uit tot een symbool van de Provo-beweging. Regelmatig kwamen hier opstootjes voor waar de politie aan te pas kwam. Het beeld raakte sowieso door de jaren heen vaak in opspraak. Het werd gestolen, in brand gestoken en zelfs een keer aangereden door een vrachtwagen. Bij Ajax-wedstrijden kreeg het keurig een tenue aangetrokken. Zou Het Lieverdje ondertussen zijn les geleerd hebben?213450|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Ommetje 06.indd 50 17-04-2025 11:0212345678De geruchten gaan dat Willem van Oranje hier halverwege de zestiende eeuw verbleef, bij de toenmalige bewoner Dirck Schaep. Zo’n 450 jaar later staan de studenten van ASC/AVSV hier te borrelen. Wat is er in de tussentijd gebeurd? Onder andere opende hier in 1856 het ‘Beyerschbier en koffiehuis München’. Tegen 1865 maakte dat plaats voor een steendrukkerij en papierhandel. In 1994 werd het de sociëteit van het ASC/AVSV. Van bierdrinkers naar… tja, andere bierdrinkers. Het is een plek van leven en ontmoeting en zo is het altijd al geweest.•Kijk je in de Sint Luciënsteeg omhoog, dan zie je een schat aan gevelstenen. In tijden van ongeletterdheid gebruikten ambachtslieden en winkeliers deze stenen om hun diensten aan te geven. Zo wist je waar je een bakker of metselaar kon vinden. Huisnummers kwamen pas later. Wil je de oudste gevelsteen van Amsterdam zien? Loop dan naar Zeedijk 1618. Deze gevelsteen, uit 1453, toont een hoorn met daarboven de tekst: ‘Dit is in den swarten hore’. Er zijn aanwijzingen dat de steen zelfs nog ouder is.De oude ‘Fleet Street’ van Amsterdam, daar sta je nu. Vernoemd naar de beroemde persstraat in Londen. In dit grote gebouw met spitse toren zat vroeger de drukkerij van De Telegraaf, en later ook die van Het Parool en Trouw. Die kwamen daar pas na 1945; beide zijn als verzetskrant begonnen. Kijk eens omhoog naar de toren. Zie je de vier schreeuwen-de kranten verkopers? Ze proberen nog altijd hun kranten aan de man te brengen. Deze beelden zijn gemaakt door niemand minder dan stadsbeeldhouwer Hildo Krop (1884-1970).De Dam dankt haar naam aan de functie die het plein vroeger had: een dam in de Amstel, gebouwd tussen 1204 en 1275. Het werd een marktplein en de kern van de stad, waar de rest van Amsterdam omheen groeide. Op de Dam liggen ongeveer 2,5 miljoen keitjes. Wat het extra bijzonder maakt, is het internationale karakter: de keitjes komen uit Porto, de witte stenen van de zebrapaden zijn van graniet uit Madrid, de haaientanden zijn van Italiaans marmer, het zwarte graniet komt uit China en het graniet van de bankjes is afkomstig uit Frankrijk.675De geruchten gaan dat Willem van Oranje hier halverwege de 8NOS IUNGIT AMICITIA |51TEKST Josephine Jongbloed (Karaat 14) FOTO’S Lara Verbrugge (Karaat 20)ASC25 Ommetje 06.indd 51 17-04-2025 11:02

Page 51

Page 52

52|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Robbert Bredius 02.indd 52 17-04-2025 10:15Ik zou geneeskunde in Groningen gaan studeren en daar op een woonboot gaan wonen,’ vertelt kinderarts en opleider aan het LUMC Robbert Bredius (Sirius 82), ‘maar werd in Amsterdam geplaatst.’ En daarmee begon een eindeloze reeks verhuizin-gen. Van antikraak naar tijdelijke onderkomens en van het Jonas Daniel Meijerplein naar een woonboot aan de Omval. ‘Ik heb de hele stad doorkruist’, lacht hij. Zijn een-na-laatste adres was een fijne plek in de Pijp. ‘Ik woonde midden tussen de studenten, sympathieke gasten, maar het lawaai begon me op te breken. Het zal wel met de leeftijd te maken hebben.’ Hij ging op zoek naar een woonboot en vond die aan de Nieuwerdammerkade. Eerst nog als weekendverblijf, maar inmiddels woont hij er permanent met zijn vriendin. ‘Het moest een boot worden, dat wist ik’, zegt hij. ‘Maar je moet geluk hebben dat er wat moois vrijkomt.’De magie van het RietlandVanaf zijn woonboot in Zijkanaal K kijkt hij uit op een klein stukje land: het Rietland, voor hem een eindeloze bron van inspiratie. ‘Het licht, de wind en het water zorgen ervoor dat het er telkens anders uitziet’, zegt Bredius. ‘Vooral als het wateroppervlak spiegelglad is en het Rietland weerspiegeld wordt in het water, pak ik mijn telefoon en zoom ik in.’Dat resulteerde in een serie foto’s, hij maakte er de afgelopen drie jaar honderden. ‘Ik maak de foto’s niet iedere dag, alleen als ik het mooi vind. Als ik ’s ochtends uit bed kom, dan kijk ik wel altijd even. En eigenlijk de hele dag door als ik thuis ben. De kleur van het water verandert voortdurend, van grijs naar groen en blauw, in alle schakeringen.’ In 2023 stuurde hij een selectie naar Het Parool voor de rubriek ‘Mijn verzameling’. Tot zijn vreugde werden ze geplaatst.Het Rietlandje is niet alleen een stilleven voor de camera, maar ook een levendig toneel. Bootjes passeren, honden worden uitgelaten en de lokale fauna zorgt voor onverwachte verhalen. ‘Je ziet ijsvogels, stadsparkieten, futen, eenden, zwanen en reigers’, somt hij op. Maar de dierenwereld kent ook zijn drama’s. ‘Er was een gans die zijn partner verloor. In de buurt werd een nieuwe gans geregeld om de eenzame gans te troosten, maar die vloog er meteen vandoor. Daar zit je dan met je goede gedrag.’ En tragischer nog: ‘Ganzen worden vermoord door zwanen. Dat was ook met de partner van deze gebeurd.’Leven met de seizoenen De seizoenen bepalen het leven op de woonboot. ‘In de winter is het een beetje doorbijten’, bekent Bredius. ‘Dan zijn de bomen kaal en de foto’s grijs. Maar in de lente, als alles ontluikt en er weer kleur komt aan de bomen, ziet het er meteen beter uit.’In de zomer is het heerlijk toeven aan het water. Het voelt als een eigen wereld. ‘Het enige nadeel is dat je altijd met de pont moet als je naar de stad wilt. En als je erachter komt tijdens het koken dat je geen knoflook in huis hebt, dan is er geen winkel in de buurt. Maar goed, daar leer je mee leven.’Hoewel Bredius nu rust heeft gevonden op zijn woonboot, blijft de stad trekken. ‘Ik vind het nog steeds een fijne stad om doorheen te wandelen’, zegt hij. ‘Mijn vrienden wonen er, de restaurantjes, de bioscoop; ik neem toch wel drie keer per week het pontje naar de stad.’En de toekomst? Het woord ‘pensioen’ valt steeds vaker, maar concrete plannen zijn er nog niet. ‘Misschien naar Spanje,’ overweegt hij. ‘Maar sowieso blijft het (ook) Amsterdam.’Wat betreft zijn foto’s: misschien stopt hij als hij er duizend heeft. ‘Of ik moet een cursus gaan doen en er een boek van maken. Maar waarschijnlijk dooft deze eigenaardigheid vanzelf uit. Of ik verander het shot en blijf gewoon doorgaan.’•‘Rafelrandje in beeldRobbert Bredius woont op een boot tegenover het Rietland in Noord, waar de wind, het water en het licht iedere dag een nieuw tafereel schilderen. Dat legt hij vast in een fotoserie.NOS IUNGIT AMICITIA |53TEKST Paula Zimmerman (Jonquille 83) FOTO'S: Robbert Bredius (Sirius 82) ASC25 Robbert Bredius 02.indd 53 17-04-2025 10:15

Page 53

Page 54

FOTO: RIËTTE DUYNSTEE We spreken af in het imposante Huis Bartolotti (1625) op de Herengracht 172, waar het kantoor van Vereniging Hendrick de Keyser is ge-vestigd. ‘In een groot deel van dit gebouw zijn de monumentale waarden zó hoog en zó alom aanwezig, dat je nauwelijks maat-regelen kunt treffen’, aldus Isja Finaly (Fiore 83). Daarom komt het hier aan op verstandig stook- en ventilatiegedrag, het sluiten van de deuren, ledlampen waar mogelijk en elke avond de luiken sluiten.Finaly werkt nu vijftien jaar bij Hendrick de Keyser. Ze was achtereenvolgens adjunct-directeur en hoofd van de afdeling Restauratie en bouwkundig onderhoud, en is nu programmaleider Duurzaamheid. Daarvoor werkte ze bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. In 2009 begeleidde ze de verhuizing van het kantoor naar dit weelderige pand, dat stijlkamers heeft als balzalen, met krakende parketvloeren, plafondschilde-ringen van Jacob de Wit, houten panelen met verstopte kasten erachter, wand-bespanning en mahoniehouten lambri-seringen. ‘Het was bij de bouw in de zeventiende eeuw al een bezienswaardig-heid en dat is nog steeds zo.’ Het rechter-deel, het Museumhuis, is wekelijks open voor publiek.Bewaarde pareltjesWe fietsen naar de volgende locatie op de Groenburgwal 56 waar, in stevig contrast met Huis Bartolotti, een enorme ver-duurzaming is doorgevoerd. Met zichtbaar plezier en grote kennis van architectuur-geschiedenis laat ze Huis Serné zien. Het is er ijskoud, de renovatie, cascorestauratie en de verduurzamingswerkzaamheden zijn net klaar. Ze toont enkele zorgvuldig bewaarde pareltjes die stukjes van de rijke geschiedenis van dit pand weerspiegelen. Van 1883 tot 1993 kende dit huis bijzondere eigenaren: Arend Serné en zijn familie. De gerenommeerde costumier maakte en verhuurde toneelkostuums, rekwisieten en historische reconstructies voor onder andere opera, theater en gekostumeerde feesten. Een begrip in Nederland. Zo herinnert het bord boven de nieuw beschilderde deur van de gerenoveerde ‘paskamer’ eraan: ‘A. Serné & Zoon’ lezen we in letters van goud theaterkoord. Ook de manshoge passpiegel met decoratieve houten omlijsting, waar podiumcoryfeeën als Wim Kan en Simone Kleinsma hun outfits hebben gepast, herinnert aan het toentertijd florerende bedrijf. Het grachtenpand uit 1720 werd in 2019 deels geschonken aan de Vereniging; de familie Serné wilde niet dat honderd jaar familiegeschiedenis verloren zou gaan als een koper het pand in appartementen zou opknippen en zonder respect voor de historie alle waardevolle elementen eruit zou slopen. ‘Hendrick de Keyser kan garanderen dat de historische waarde van het huis wordt beschermd en behouden als unieke getuige van de tijd. Net zoals we dat doen bij een Rietveld-huis uit 1955 met een functionalistisch interieur, bij een zeldzame visserswoning uit 1840 in Moddergat en andere kwetsbare panden die een representatief beeld geven van de Nederlandse architectuur- en interieur-geschiedenis.’ Over het hele land verspreid heeft Hendrik de Keyser 439 historische gebouwen.Zo’n huis met cultuurhistorische waarde kunnen aankopen, is al een hele opgave. Om Groenburgwal 56 zo frisnieuw, comfortabel en energiezuinig als vandaag te maken, terwijl het óók zijn geschiedenis blijft ademen, kost jaren. Voordat je aan de slag kunt, moet je vele – in dit geval maar liefst zestien – onderzoeken doen, vergunningstrajecten doorlopen en de financiering rond zien te krijgen. Voor ‘Een monument met een A-label, dat kan dus!’Vereniging Hendrick de Keyser heeft in Amsterdam maar liefst 95 prachtige monumentale panden. Die huizen zoveel mogelijk in stand houden én klaarmaken voor de toekomst is een pittige opgave, weet Isja Finaly, en zij wil dat verduurzamen ook nog eens versnellen. Ze leidt ons rond in een net gerenoveerd pand.54|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 IsjaFinaly 02.indd 54 17-04-2025 10:12FOTO: RIËTTE DUYNSTEE langdurig behoud is gebruik van het huis nodig. En dat vraagt steeds meer om een zekere mate van verduurzaming. ‘In monumenten kun je vaak geen standaardoplossingen toepassen, maar gaat het om maatwerk en creativiteit.’BalanceeractHet is een balanceeract tussen historie en moderniteit. Zo zijn in Huis Serné drie soorten vensterisolatie toegepast. Van achterzetramen op alle verdiepingen tot dun vacuümglas bij de binnenplaats, zodat de voorramen behouden blijven. De voorkamer met de passpiegel heeft geen vensterisolatie, want daar paste het niet bij de aansluitdetails. Gevelisolatie aan de binnenzijde is vaak niet mogelijk om bouwfysische redenen, maar in dit geval konden op veel plekken damp-open houtvezelplaten worden ge-plaatst. In die voorzetwanden werden de achterzetramen geplaatst. Het pleister-werk van het achterhuis moest vervangen worden en heeft nu een extra isolerende laag gekregen. Er liggen zonnepanelen op de niet zicht-bare delen van het dak, die mede de warmtepomp voor de lage temperatuur-verwarming voeden. Bij serieuze kou is er nog een klein cv-keteltje om bij te stoken. Warmtepomp en installatietechniek, die meestal geen schoonheidsprijs winnen in zo’n prachtig pand, zijn slim uit het zicht geplaatst op de deels onverwarmde vlie-ring. ‘Alles bij elkaar was het een enorme puzzel. In dit geval was de interieuraf-werking van de achttiende eeuw leidend.’ Dus inclusief de originele plafond-orna-menten, de plafondschildering in Lodewijk XIV-stijl, een schouw uit 1720, houten balklagen en de ‘patatsnijders’ ofwel de hier deels gereconstrueerde vensters in achttiende-eeuwse stijl met heel veel roedes. ‘Wij respecteren en versterken de oor-spronkelijke structuur van het huis, zodat het toekomstig gebruik ervan zo veel mogelijk in lijn ligt met het verleden’, zegt Finaly, terwijl ze meer fraaie elementen toont die refereren aan die oude tijd. Ze kruipt in een kast op de gang van de eerste verdieping en laat een stukje fluweelzacht Veloutébehang zien dat achter glas zorg-vuldig wordt bewaard. Op de voormalige pakzolder toont ze de vliering met houten balkendak en hijsrad, inclusief touw en spinnenwebben, die nu door een glazen plafond zichtbaar zijn.Snelheid makenGroenburgwal 56 is een perfect voorbeeld van het zorgvuldig uitgevoerde werk dat Hendrick de Keyser verricht in Amsterdam en dat bestaat uit het behouden, beheren, opknappen en verhuren van waardevolle panden en, voor zover dat mogelijk is, het verduurzamen ervan. In dit geval is energielabel A+++ behaald. ‘Het kan dus!’ Het pand is sinds de grondige restauratie een ‘Ferrari onder de verduurzaamde monumenten’ en kan een lange toekomst tegemoet zien.Er wachten alweer nieuwe panden, die zoveel mogelijk in fases worden verduur-zaamd. ‘Eerst isoleren, daarna de installaties aanpassen en natuurlijk je gedrag veranderen. Ik wil de trein op de rails krijgen en dan snelheid maken tot 2050’, zegt Finaly beslist.•Isja Finaly voor de passpiegel in Huis SernéNOS IUNGIT AMICITIA |55TEKST Viveka van de Vliet (Lllorien 82) ASC25 IsjaFinaly 02.indd 55 17-04-2025 10:12

Page 55

Page 56

‘s-HertogenboschSpinhuiswal 25211 JG ‘s-HertogenboschAmsterdamJames Wattstraat 1001097 DM AmsterdamMr. E. A. Brat (‘87)‘Als u dan toch een advocaat nodig heeft, dan eentje die uw mores kent!’BanningAdvocaten2024 05.indd 1 24-04-2024 10:22ADV_ASC_2025_01.indd 56 17-04-2025 10:03De horeca van tegenwoordig…Maar wáár dan?’ Hij kijkt me aan, de Osiriaan met de puppy-ogen. Dertig jaar geleden zat hij vrijwel elke shift die ik werkte bij me aan de bar voor twee zwarte koffie (‘geen koekje’) of, later op de dag, voor een paar fluitjes. Vaak in met verf of stof bevlekte werkmans-broek en schoenen met stalen neuzen, want hij deed iets in de bouw. Wat precies begreep ik eigenlijk niet, althans niet zoals ik destijds wél begreep hoe mensen om me heen een traineeship bij Heineken gingen doen, of aan co-schappen begonnen. Zelf zat ik in mijn derde sjeesproces, maar tappen en instemmend knikken kon ik als de beste. Een jaargenoot had destijds zelfs aangegeven het moeilijk te vinden nog met mij om te gaan, omdat ik studeren niet serieus nam. Maar dat was toen. ‘Ik meen het’, zegt hij nu. ’Als jij mijn kant op zou komen – ik woon nog steeds in De Pijp – zou ik niet wéten waar we zouden moeten afspreken voor koffie. Joe & the Juice?’ Hij lacht schamper. ‘Daar wil je toch niet dood gevonden worden? Het zijn allemaal ketens inmiddels, er zit geen normale tent meer tussen.’ Ik staar wat naar de flessen oranje natuurwijn op tafel. Ik drink iets anders. Van natuurwijn krijg ik diarree. ‘De Ysbreeker?’, suggereer ik. ‘Keten!’, pareert hij. Hij is op dreef, want aan de lange tafel achter mij heeft een gepolariseerd gesprek plaatsgevonden over de stand van onze hoofdstedelijke horeca. Er was iemand die het spel slim had gespeeld, die baat had gehad bij het bedrijfsmatig opslokken van zelfstandige zaken door een haast bijbels kroegmonsterverbond met onstilbare honger. Deze horecahaai levert ge-revamptecafés en restaurants op die op het eerste gezicht uitnodigend en aantrekkelijk ontworpen en functionerend zijn, met personeel dat in de pas loopt en een licht- en geluidsplan dat zich aanpast aan hoe de overwegend jonge gasten zich gaan gedragen als de avond vordert. Onlangs was ik in een van die zaken. Het was vroeger het ietwat rafelige café waar mijn huidige echtgenoot en ik elkaar diep in de ogen staarden, nu was er een menukaart die ik niet kon lezen in het duister, maar waar niemand zich een buil aan kon vallen. De muziek stond takkehard en rond de wc’s hing een FvD-sfeertje. In veel iconische Amsterdamse studenten-horeca zoals Café Thijssen, Hoppe en Maarten werkten vaak corpsleden en daarmee werd een dienst draaien vaak een dispuutover-stijgende aangelegenheid. Op een doorsnee vrijdagavond stond ik met een Panikhees, een Beetsiaan, een Audentesse en een Osiriaan vaasjes te tappen en rond te brengen. Na onze shift gingen we naar de overburen, waar ondernemende leeftijdsgenoten met de opening van Café Tabac de eerste schreden op het pad van hun expansie-drift zetten. Nu klagen we over de prijzen en voel ik me met mijn jaargenoten oud in een pastarestaurant achter het Leidseplein waar verder iedereen 28 lijkt. Huizen kunnen ze niet betalen, negroni’s en havercappu’s wel. Logisch vind ik dat, echt waar. Ik wil hier niet staan boomeren met de Osiriaan, ik wil geen gesprek voeren over hoe vroeger alles beter was. Zie ons; we zijn vijftigers nu, er is toch ook vooruitgang sinds de onzekerheden van vroeger? Ik kijk naar buiten, naar de twee rokers die dit hele gezelschap van zeventig man nog telt. Even wou ik dat ik daar stond. Dan omhels ik de Osiriaan en ga ik naar huis.•Huizen kunnen ze niet betalen, negroni’s en havercappu’s wel ‘COLUMNNOS IUNGIT AMICITIA |57TEKST Delilah van Eyck (Dis 93)ASC25 Column Delilah 02.indd 57 17-04-2025 10:24

Page 57

Page 58

FOTO: REINIER VAN DER AARDTIn 1892 werd de club AH&BC, kortweg ‘Amsterdam’, opgericht in Hotel Americain op het Leidseplein, om daarna door de hele stad te zwerven voordat hij een plek vond in het Amsterdamse Bos: Museumplein, Willemspark, Oosterpark, De Baarsjes, de Volharding aan ‘t IJ, Linnaeuspark, Emmastraat, het Oude en het Nieuwe Stadion waren tussenstations. Hoewel hij al sinds 1938 in Amstelveen is gevestigd, zou de club vanwege dat verleden Amsterdamser zijn ‘dan Van Dobben, Kesbeke en Holtkamp bij elkaar’. In de beginjaren werd er ook bandy (de B in AH&BC) gespeeld, hockey op ijs zonder bodychecks. Om het 125-jarige bestaan te vieren werd er in 2018 nog een bandywedstrijd gespeeld op het Museumplein als aftrap van de festiviteiten.VerfrissendAlexandra Oswald (Fiore 88) speelde tijdens haar jeugd bij de Gooische en kwam in haar studententijd ‘op Amsterdam’. ‘Jarenlang speelde ik in Dames 3 en na een korte pauze ging ik door bij de veterinnen.’ Eind vorig jaar volgde ze Marc Staal (Osiris 77) op als voorzitter van Amsterdam. Ze leerde van hem de fijne kneepjes van het voorzitterschap. Wel twijfelde ze eerst even: ‘Ik ben officier van justitie bij het landelijk parket en leider van Team Amsterdam. We houden ons bezig met zware georganiseerde misdaad en ik moest er serieus over na denken of ik wel zo’n tien tot vijftien uur per week de tijd heb om me goed in te zetten voor AH&BC. Sinds de zomer heb ik een leeg nest en het feit dat dit echt een mooie hockeyclub is met historie en tradities, trok me over de streep. Ik weet niet of ik dit voor een andere club had willen doen. Amsterdam is toch een beetje het Ajax van de hockey. Bovendien is het verfrissend om naast mijn werk bij het OM met iets positiefs als hockey bezig te zijn, daar krijg ik veel energie van.’ ‘Amsterdam is toch een beetje het Ajax van de hockey’Alexandra Oswald is voorzitter van de ‘oudste en de goudste’ hockeyclub van het Europese vasteland. ‘Ik zie mijn rol als een hitteschild.’TopsportAH&BC is verkozen tot de Amsterdamse ‘Top-sportvereniging van het jaar 2024’ en werd, naast de sportieve prestaties, geroemd voor de aandacht voor mentale weerbaarheid en de mogelijkheid tot fysieke en sociale groei van de leden. Bestuurslid Tophockey Dennis Dijkstra (Viator 90): ‘Zo’n prijs is natuurlijk een mooie erkenning voor de hele vereniging. Wij nemen topsport heel serieus en investeren er veel tijd in. De dames zijn nu Europees kampioen en de heren spelen ook weer play-offs. Of het nu landelijke of internationale competitie betreft of het leveren van Olympische spelers, Amsterdam heeft, met het Wagener Stadion, een rijke traditie. De club heeft altijd in de hoofdklasse gespeeld en dat willen we graag zo houden.’58|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Alexandra Oswald 04.indd 58 17-04-2025 10:07FOTO: REINIER VAN DER AARDTHet werd weleens tijd na 132 jaar dat er een vrouwelijke voorzitter kwam. Vooral de reactie van haar dochter vond ze ontroerend: ‘Die kon niet wachten om het nieuws aan haar vrienden te vertellen, terwijl ze normaliter vrij stoïcijns is’. Ook spelers uit Dames 1 als de Olympiërs Felice Albers en Maria Verschoor kwamen haar feliciteren en zeiden dat ze het cool vonden dat er nu een vrouw aan het roer staat. ‘Voor mij is het belangrijk dat ik gekozen ben om mijn kwaliteiten en niet per se omdat ik een vrouw ben, maar ik merk wel dat het andere vrouwen inspireert.’Met zijn allenHet bestuur bestaat uit tien personen, onder wie een aantal andere reünisten. Zo is Dennis Dijkstra (Viator 90) verantwoordelijk voor tophockey, Peike Pleijzier (Lllorien 98) voor senioren dames en Remy Maarschalk (Sirius 94) de penningmeester. Het adagium ‘teamwork makes the dream work’ dat op de muur van de kleedkamer bij Dames 1 staat, heeft Oswald ook hoog in het vaandel staan. ‘We hebben allemaal een andere achtergrond. Het is interessant om te zien hoe verschillend iedereen reageert op kwesties en ik denk regelmatig “oh, zo kun je er ook naar kijken”. Ze zijn bezig met plannen voor een nieuw, duurzaam clubhuis en langlopende sponsorcontracten.‘Mijn rol als voorzitter zie ik als hitteschild. Als er iets speelt, komt men uiteindelijk bij de voorzitter uit. Dan denk ik aan zaken als overbelasting van Oranje-spelers of veiligheid ‘ Ik weet niet of ik dit voor een andere club had willen doen’Alexandra Oswaldvoor jeugdspelers. Samen met de andere ‘bosclubs’ Hurley en Pinoké praat ik met de gemeente en de politie over de jonge leden die op de fiets worden lastiggevallen. We zoeken samen naar een oplossing. Bovendien spar ik regelmatig met andere hoofdklassevoorzitters bij de hockeybond.’Vergelijkbaar salarishuisDe club is er voor jong en oud, top- en breedtesport, iedereen moet zich er thuisvoelen. Gelijke kansen staan hoog op de agenda: ‘Zo werken we toe naar een vergelijk -baar salarishuis voor Dames 1 en Heren 1, maar ook gelijke begeleiding en faciliteiten. Contributie mag geen drempel zijn. We wijzen ouders op het Jeugdfonds Sport & Cultuur voor een bijdrage. Komen ze daar niet voor in aanmerking, dan zijn we coulant. Een kind mag niet de dupe zijn van het feit dat de ouders het niet kunnen betalen. We hebben bijvoorbeeld een meisje uit Oekraïne, voor wie de contri butie is kwijtgescholden. In het begin kreeg ze hockeykleding van andere leden en afgelopen augustus heeft de materiaalman haar zelfs in het nieuw gestoken. Ook steunen we een nieuwe hockeyclub in Amsterdam Zuidoost, Amsterdam Dynamics. Wij leveren keepersmateriaal voor de komende jaren. Ik vind het belangrijk dat sport op alle vlakken verbindend is. Dat is wat deze club zo bijzonder maakt.’•NOS IUNGIT AMICITIA |59TEKST Natasja van Wijk (Panikh 90)ASC25 Alexandra Oswald 04.indd 59 17-04-2025 10:07

Page 59

Page 60

Page 61

FOTO: RIËTTE DUYNSTEEASC25 MauriceSeleky 01.indd 60 17-04-2025 10:13FOTO: RIËTTE DUYNSTEEHet Amsterdam Museum, volgend jaar honderd jaar oud, zal dat feest waar-schijnlijk niet vieren in het hoofdgebouw tussen de Kalverstraat en de Nieuwezijds Voorburgwal. Daar bereidt het stadsmu-seum samen met de gemeente en Neutelings Riedijk Architecten een grootschalige verbouwing en renovatie van het zogenoemde Burgerweeshuiscomplex voor. Dat moet leiden tot een transformatie naar een toegankelijk, open en duurzaam gebouwencomplex dat in 2028 de deuren zou moeten openen. In de tussentijd programmeert het museum al sinds 2022 tentoonstellingen en publieksprogramma’s in het tijdelijke Amsterdam Museum aan de Amstel en in het monumentale Huis Willet-Holthuysen aan de Herengracht – over de ingrijpende verbouwing in het historische hart van de stad is tot aan de Raad van State toe geprocedeerd door de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad. Door de eeuwen heen werd het gebouw aan de Kalverstraat al veelvuldig verbouwd, aanvankelijk voor de zusters van het Sint Luciënklooster en vervolgens voor de kinderen van Het Burgerweeshuis, die het gebouw in 1580 betrokken. In 1956 kreeg Aldo van Eyck de opdracht een nieuw burger-weeshuis te bouwen aan het IJsbaanpad. Het oude werd in 1962 verkocht aan de gemeente, die er ook weer diep ingreep en onder meer de Schuttersgalerij realiseerde. Het Amsterdams Historisch Museum, sinds 2011 Amsterdam Museum genaamd, verhuisde in 1975 van de Waag naar dit gebouw, inmiddels een Rijksmonument. Klaar voor de toekomstNa ruim 45 jaar gebruik als stadsmuseum moet het complex veranderen van een gesloten kruip-door-sluip-door-monu-ment naar een flexibeler, efficiënter, duurzamer en open museum met het gebouw zelf als topstuk van de collectie. De kern van het ontwerp omvat een herkenbare entree, een logische museale route, toegevoegde nieuwe museum-zalen en een nieuwe multifunctionele ruimte: de Stadshal. Er komen een museumrestaurant, een auditorium en educatieruimten en de galerij rond de Stadshal en alle binnenpleinen worden gratis toegankelijk voor iedereen. ‘De ruime museumzaal op de eerste verdieping biedt straks de mogelijkheid om ook de grootste werken uit de collectie te tonen, zoals de historische groepsportretten en grote hedendaagse werken’, vertelt Maurice Seleky (Aeneas 01).VerbindingsofficierDe communicatiestrateeg, schrijver en presentator trad er in 2020 aan als hoofd Communicatie & Marketing en lid van het managementteam. Hij brengt als ‘verbindingsofficier’ een diversiteit aan mensen en meerstemmige verhalen bij elkaar. Het museum wil de geschiedenis, het culturele erfgoed, de kunstwerken én de actualiteit van de stad met elkaar verbinden, educatieve en publieksprogramma’s organiseren en publicaties uitgeven. Daarnaast is de missie een goed podium te bieden voor de verhalen van de stad. Een podium voor verbindingHet Amsterdam Museum staat voor een grootschalige verbouwing én de viering van het honderdjarig bestaan in 2026. Maurice Seleky verliest intussen de missie van het stadsmuseum niet uit het oog. ‘Je druk maken over hetzelfde onderwerp brengt ons ook bij elkaar’NOS IUNGIT AMICITIA |61TEKST Viveka van de Vliet (Lllorien 82)ASC25 MauriceSeleky 01.indd 61 17-04-2025 10:13

Page 62

Scan de QR code voor meer informatieVoor elke gelegenheid. Zakelijk, prive, vergadering, huwelijk en alles wat op de gracht kan en mag. Exclusieve grachtenvaarten op klassieke salonboten van 2 tot 35 personen. De salonboten behoren allemaal tot het maritiem erfgoed van Nederland!Bel voor een mooie beleving met Vincent Horbach (Vestaal): 06 22 197 287, of boek via reservations@rederijprinsengracht.comrederijprinsengracht.comPrive dineren? 3 of 4 gangen diner? Buffet? Aangeklede borrel? Van 2 tot 35 personen.ADV_ASC_2025_01.indd 62 17-04-2025 10:03‘Dat betekent dat het Amsterdam Museum bewoners actief betrekt. We gaan langdurige samenwerkingen aan met maatschappelijke en culturele organisaties en zetten initiatieven op in verschillende stadsdelen om een vinger aan de pols te houden.’ Toen Seleky net was begonnen bij het museum, bedacht hij met toenmalig artistiek directeur Margriet Schavemaker in het eerste coronajaar 2020 de online tentoonstelling Corona in de Stad. Met veel vindingrijkheid wisten hij en zijn collega’s in samenwerking met zo’n veertig Amsterdamse partners, zoals de OBA en Paradiso, in recordtijd deze expositie te realiseren. Bewoners en Amsterdamse organisaties konden via een zelfgekozen medium hun verhaal over de corona-crisis in de stad insturen, waarna verschillende gastcuratoren en museummedewerkers de digitale expositie inrichtten. Het project trok honderdduizenden digitale bezoekers en werd een tijdsdocument. Het leidde tot een nominatie voor de Nationale Museumprijs. Van Moof en KoninginnedagkleedjeHet museum combineert verhalen met de ruim 100.000 historische en hedendaagse objecten uit de eclectische collectie van onder meer meubels, wapens, schilderijen, mode en munten. Daaronder bevinden zich ook betekenis-volle gebruiksvoorwerpen zoals de in de jaren zeventig geïntroduceerde Witkar (een door gemeenteraadslid Luud Schimmelpennink collectief te gebruiken driewielig voertuig met elektromotor, inclusief laadstations), de Van Moof-fiets als symbool voor de gentrificatie van de stad of een Koninginnedagkleedje. Seleky: ‘Deze ogenschijnlijk alledaagse voorwerpen zijn belangrijke museale objecten; ze staan voor fenomenen als rituelen, feesten en vrijheid in het steeds veranderende Amsterdam.’Daarnaast maakt het Amsterdam Museum onderbelichte maatschappelijke thema’s zichtbaar. Bijvoorbeeld met de huidige exposities Vrouwen van Amsterdam, een ode over de vrouwen die de stad hebben gevormd en Thuisloos in de stad over de maar liefst 17.000 dak- en thuislozen in Amsterdam. Het schuwt complexe, soms controversiële onderwerpen niet. Zo was er de spraakmakende tentoon-stelling over de Gouden Koets, waar Seleky nauw bij betrokken was. Van begin 2021 tot februari 2022 was de Gouden Koets, in bruikleen van koning Willem-Alexander, te bezichtigen in het museum. De tentoonstelling werd opgezet als een onderzoek met de koets als researchobject, waarop werd gereflecteerd door onder andere wetenschap-pers en kunstenaars. Controversieel brandpunt was het linker zijpaneel met daarop de schildering Hulde der Koloniën van Nicolaas van der Waay. Deze allegorische afbeelding toont een te rooskleurig beeld van de Nederlandse koloniale verhoudingen en wordt breed als niet meer gepast in deze tijd ervaren. Uiteindelijk besloot de koning in 2022 om de koets niet meer te gebruiken voor officiële gelegen-heden. Seleky: ‘Hiermee willen we de geschiedenis niet herschrijven, maar die aanvullen door ruimte te bieden voor een genuanceerder beeld.’Verbinding‘Al deze projecten maken het museum tot een belangrijke publieke plek waar mensen rondom kunst en erfgoed elkaar kunnen ontmoeten, ook al zijn ze het niet altijd met elkaar eens. En je druk maken over hetzelfde onderwerp, brengt ons ook bij elkaar’, zegt Seleky. Hij vindt dat daar voor de culturele sector sowieso een verantwoordelijkheid ligt. ‘We leven in een toenemend gefragmenteerd tijdperk. De kunst- en cultuursector is een van de weinige domeinen waar mensen elkaar nog echt kunnen ontmoeten, die je door gedeelde verhalen bijeen kunt brengen. Door het internet kun je je compleet terugtrekken in je eigen subgroep, waardoor je weinig andersdenkenden tegenkomt, maar een gezonde stedelijke samenleving heeft die verbinding juist nodig. Sterker nog: het is van fundamenteel belang voor onze hele maatschappij.’•‘We willen de geschiedenis niet herschrijven, maar aanvullen met een genuanceerder beeld’ NOS IUNGIT AMICITIA |63ASC25 MauriceSeleky 01.indd 63 17-04-2025 10:13

Page 63

Page 64

Page 65

64|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 AlietRogaar 04.indd 64 17-04-2025 10:08>Een groenere stadAliet Rogaar liet zich omscholen tot biologisch stadslandbouwer. Ze is docent aan de Moestuinschool Amsterdam in Noord en heeft een biologisch snijbloemenbedrijf. Alle Amsterdammers kunnen bijdragen aan het stadsmilieu. Weg met die tegels!Ze is altijd een buitenmens geweest en groeide op aan de rand van een bos, maar het heeft even geduurd voordat ze van haar liefde voor de natuur haar werk maakte. Aliet Rogaar (Chess 89) studeerde geschiedenis, ging met een beurs naar Amerika voor een postdoc en woonde een aantal jaren in New York. Terug in Amsterdam liet ze zich omscholen tot shiatsu- en cranio-sacraal therapeut. Dat werk heeft ze vijfentwintig jaar gedaan. Het ging kriebelen, ze wilde iets anders, buiten zijn en samen met anderen aan een mooi project werken. Corona gaf het laatste zetje. Ze fietste tijdens die eerste lockdown door Noord en kwam langs het Kerstbomenbos, ‘dat vond ik altijd al een mooi initiatief’. Ze trof daar de vrouw die dat bos destijds beheerde – het heeft inmiddels moeten wijken voor een fietspad – en een buurtmoestuin was begonnen. ‘Ik ging twee dagen per week helpen en kon mijn geluk niet op. Dit was wat ik wilde! En ik ontmoette er twee stadstuinbouwers van in de vijftig, die lang heel ander werk hadden gedaan en alsnog waren gaan boeren. Dat was voor mij een aanmoediging om mij ook om te scholen en ik gaf me meteen op voor de tweejarige mbo biologisch-dynamische land- en tuinbouw aan de Warmonderhof in Dronten.’ Een dag les en twee dagen stage per week. Die liep ze bij verschillende tuinderijen en bij de Moestuinschool Amsterdam.Een zaadje plantenDe Moestuinschool Amsterdam ligt op een voormalige bouwput van de Noord-Zuidlijn. ‘De grond aan de noordkust van het IJ is vervuild door de industrie, maar is daar voor de metrobuis tot twintig meter diep afgegraven en vervangen door schone grond uit de Grondbank. Je kunt er dus veilig telen voor consumptie, en dat in het hart van de stad!’ Doelstelling is mensen te leren om hun eigen groente te verbouwen en zo groene plekken te creëren in en om de stad. ‘Het is wellicht een druppel op de gloeiende plaat, maar we hopen hiermee een zaadje te planten zodat meer mensen eraan beginnen. Veel mensen weten niet hoe spruitjes of venkelknollen groeien, maar zouden dat wel graag willen leren.’ Toen de Moestuinschool van start ging in 2021, zaten de veertig plekken binnen een paar weken vol en dat is iedere jaargang zo ge-bleven. ‘We huren de grond van de gemeente in elk geval tot 2026, en we hopen dat we daarna op deze plek door mogen gaan.’ Zolang mensen in de supermarkt bespoten sperziebonen kopen die in plastic verpakt uit Afrika worden ingevlogen, worden ze geproduceerd, zegt Rogaar. Verandering zal dus ook van de consumenten zelf moeten komen. ‘Koop zo veel mogelijk bio-logisch en lokaal en eet met de seizoenen mee. Het is toch veel fijner om je te verheugen op de eerste aardbeien in mei dan het hele jaar geïmporteerde en veelal smakeloze aardbeien te zien liggen? Op de Moestuinschool leer je ook hoe je groente kunt fermenteren, zodat je in de winter ook biologische groente kunt eten. Zo kun je bijvoorbeeld zuurkool maken van kool die gezond is gegroeid en minimaal vervoerd is.’ Wat haar betreft komen er overal in de publieke ruimte moestuinen. Op het Museumplein bijvoorbeeld, waarom niet? De bloemetjes en de bijtjesBij groente en fruit horen planten en bomen en ja, daarbij horen NOS IUNGIT AMICITIA |65TEKST Jacqueline Hoefnagels (Oktopus 80)ASC25 AlietRogaar 04.indd 65 17-04-2025 10:08

Page 66

ADV_ASC_2025_01.indd 66 17-04-2025 10:03de bloemetjes en de bijtjes. ‘Zonder bloemen geen insecten en zonder insecten geen leven. Veel mensen houden van bloemen, maar in hun tuinen liggen meestal tegels.’ De snijbloemen die we kopen worden vaak net als de frambozen voor het kerstdiner ingevlogen van ver. ‘Dat Amsterdam toeristen trekt met het uitdelen van tulpen in januari, daar kan ik echt niet bij. Die bloeien in april! Die 200.000 tulpen die ze uitdelen op het Museumplein komen dus of niet uit de koude grond of niet uit Nederland. Rozen met Valentijnsdag, ook zoiets. Zie jij hier ergens rozen bloeien in februari?’ Daar komt nog bij dat er ongelofelijk veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt in de bloemenindustrie met desastreuze gevolgen voor het milieu. Er komen dan ook steeds meer bloemenweigeraars. ‘Als iemand mij in liefde en onwetendheid zulke bloemen geeft, neem ik ze aan, maar er moet wel iets gaan veranderen.’ Rogaar is daarom zelf een biologische bloemenkwekerij begon-nen. Ze kweekt ze op een strook bij de Fruittuin van West, waar ze de bloemen ook verkoopt. ‘Ook van biologische en lokale bloemen kun je het hele jaar door genieten. Het begint in februari met sneeuwklokjes en dan loopt een takje van een perenboom binnenshuis ook al uit. Na de zomer zijn er nog genoeg herfst-bloeiers en de winter kom je gemakkelijk door met droogbloemen en wintergroen.’ Ze verzorgt ook biobloemen bij bruiloften en begrafenissen en bij partijen die geen reguliere bloemen meer willen gebruiken, zoals de IDFA-organisatie. Doe meeOok in een klein stadstuintje kun je bijdragen aan een duurzame en gezondere stad. ‘Tegels eruit, niet alleen om ruimte te maken voor groen maar ook omdat het helpt bij wateroverlast en tegen de warmte. Nu zie je dat mensen de verkoelende bomen uit hun tuin halen en vervolgens energie-slurpende airco’s aanschaffen, bizar. Koop planten en bomen bij biologische kwekers, altijd inheemse, want die gedijen hier het beste en bloeien wanneer dat nodig is voor ‘onze’ insecten. Let wel: in tuincentra zie je soms planten aanbevolen staan als bij-vriendelijk, maar dat betekent niet dat ze biologisch zijn gekweekt. Koop vooral open bloemen, de bolvormige dahlia’s bijvoorbeeld zijn niet toe-gankelijk voor insecten. Hoe meer verscheidenheid, hoe beter en knip niet alles weg voor de winter, insecten zijn blij met afstervende bloemen en stengels.’ Ook op een balkon kun je van alles kweken en bijen en vlinders faciliteren, of op je stoep, in een pot of door een tegel te wippen. ‘Het is niet alleen goed voor het milieu, je wordt er ook gelukkiger van.’•debiobloemenzaak.nl, moestuinschoolamsterdam.nl‘Het is toch veel leuker om je te verheugen op de eerste aard-beien in mei?’Aliet Rogier aan het werk in Noord en bij de Fruittuin van West (r)NOS IUNGIT AMICITIA |67ASC25 AlietRogaar 04.indd 67 17-04-2025 10:08

Page 67

Page 68

Ik ben op de as en ik zit vast, vast in de rat race, Ik volg die fluit, voel me een rat, stuck in de rat raceMijn moeder zei nog Prak$y pas je op, blijf toch weg uit die rat raceMaar het allerergste is nog dat ik heel goed gedij in die rat raceHet zijn lines uit het nummer Rat Race van Marinus Prakke (Beaufort 13) over zijn werk op de Zuidas. Hij voelt zich daar als een vis in het water. Ruim vier jaar werkt hij nu bij Loyens & Loeff. Rappen vindt hij al veel langer ‘mooi’. Al op de basisschool koos hij in groep 8 voor een Idols-achtig evenement voor een nummer van Eminem en op de middelbare school werd zijn liefde voor rap echt serieus. ‘Ik werd een groot fan van Lil Wayne en dat ben ik nog steeds. Ik had een mp3-speler, helemaal vol met zijn nummers, waar ik veel naar luisterde. Ik ging me ook als een rapper kleden; met een rode skinny jeans die zo laag mogelijk hing en een rode pet op ging ik naar school. Mijn medeleerlingen vonden dat wel een beetje too much’, zegt hij lachend. En met een buurjongen vormde hij de rapgroep D2, naar analogie van de rapformatie D12, dat staat voor Dirty Dozen. ‘We schreven allemaal lieve nummers, over dat het niet goed is om dieren te vermoorden enzo.’In 2013 ging hij rechten studeren. ‘Ik werd een paar maanden na mijn inauguratie op het Beaufort-huis gevraagd en daar is MC Prak$ begonnen. Rappen vonden meer huisgenoten leuk. We kochten een microfoon en gingen thuis een beetje freestylen en nummers maken, maar dat zetten we allemaal nog niet online. In 2014 had Beaufort lustrum en ik zat in het lustrumcabaret. Het nummer Windkracht 11 dat ik toen maakte was het eerste dat ik op SoundCloud zette. Ik kreeg veel leuke reacties, daarom ging ik ermee door. In 2018 mocht ik het nummer voor de NIA-week maken, dat werd Fenomeniaal (zie op YouTube Fenomeniaal 2018, ook voor het goed gemaakte filmpje dat eraan voorafgaat - red.).’ Na een pauze van een jaar omdat hij de senaat in ging als ab-actis en het dus nogal druk had, volgde in 2019 het nummer MagischeStad over Amsterdam, dat hij maakte met Jip van de Meent (Karaat 15) en ten gehore bracht op het NIA-lustrum ‘Millennials’. Het is tot dusver het meest beluisterde nummer. Eerder maakte hij een nummer over zijn eigen buurt, de Watergraafsmeer.Verkeerd ingeschatEn toen studeerde hij af. Vond Prakke dat hij een keuze moest maken? ‘Nee, ik wilde de advocatuur in, maar vroeg me wel af hoe dat rappen zou vallen en of ik dan nog wel mijn muziek online zou kunnen zetten. Ik hoopte dat er wel een kantoor te vinden zou zijn dat het niet erg zou vinden. Dat bleek ik helemaal verkeerd te hebben ingeschat. Ik had het rappen op mijn cv gezet en bij alle kantoren waar ik solliciteerde begonnen ze er meteen over en vonden ze het juist leuk. Ik was de eerste die tijdens mijn stages optrad als er een kerstborrel of iets dergelijks was. Dat rappen werkte dus helemaal niet tegen, maar gaf mijn cv blijkbaar iets aantrekkelijks. En ik vind zelf juist de combinatie mooi. Enerzijds het analytische werk waarbij je constant met regel -geving te maken hebt; ik doe commercial contracting en heb ook veel met duurzaamheidswetgeving te maken, hoe daaraan te voldoen en hoe dat mee te nemen in de commerciële contracten. En anderzijds heb ik dat vrij spelen met taal zonder regels.’ Voor de clip van het nummer Typen, dat op het album Rappende raadsman staat en ook over werken aan de Zuidas gaat, mocht hij van Loyens & Loeff in het weekend in sommige ruimtes opnames maken, ‘heel tof’. Goede omgevingAls we hem spreken, is Prakke net het hele weekend stad en land afgereisd om te filmen voor een clip. Aan energie geen gebrek. ‘Het is periodiek heel druk op mijn werk, vooral tegen het eind van het jaar maak ik veel uren, ook ’s avonds, want veel klanten willen zaken afgerond hebben voor de jaarwisseling. Maar er zijn ook periodes dat BubbelrapMarinus Prakke, in het dagelijks leven advocaat op de Zuidas, is ook te vinden op Spotify onder de artiestennaam MC Prak$. Dat gaat goed samen. 68|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Marinus Prakke 03.indd 68 17-04-2025 10:12ik flexibeler ben en dan grijp ik mijn kans. Van mijn rapactiviteiten krijg ik trouwens ook weer nieuwe energie voor mijn werk op kantoor.’Hij heeft jaarlijks ‘een handjevol’ optredens, bij De Jonge Balie bijvoorbeeld en bij Loyens & Loeff op de kantoordag. Of bij het Summum Festival van het UVSV en in de Kleine Komedie bij de podcastopname van Voorheen Schaamteloos Randstedelijk. En op het ASC/AVSV natuurlijk, afgelopen februari nog op de NIA-week. ‘Ik zit dus in de advocatuur/corpsbubbel. Maar ik treed ook weleens op bij vrienden of familie op feestjes.’ Het ASC/AVSV is een goede omgeving als je nummers wilt maken, zegt Prakke. Er wordt voor alle grote feesten immers een nummer gemaakt, goed geproduceerd, en daar zijn sommigen ook buiten de bubbel bekend mee geworden. ‘Wander van de Ven (Beaufort 13) bijvoorbeeld, zijn nummer Springstof is miljoenen keren gestreamd. Hij werkt ook gewoon bij een bank. Er zijn ook deejays binnen het corps die goede houseplaten maken. Of neem het nummer Flamboyant van Pepijn Fecken (Marnix 20) en Malu de Backker (Idéfix 21), dat is gemaakt voor de ASC/AVSV-skivakantie in 2024 met zo’n 1500 leden, waar een groot festivalterrein voor is gebouwd in een skidorp. Ook de formatie Nachtdienst, die bestaat uit Beaufort-jongens, gaat heel goed.’SnoepwinkelPrakke gaat inmiddels gekleed in hemden en lamswollen truien, maar zijn muzieksmaak is zoals bij de meeste mensen gevormd in zijn tienerjaren en niet gewijzigd. ‘Op vrijdag releast iedereen zijn muziek op Spotify en de Woordenschat-lijst is de belangrijkste lijst van Nederland. Ik vind het een snoepwinkel. Ik luister naar alles, ook Engelstalige rap natuurlijk, in alle stijlen. En ik ga gewoon steady door met raps maken.’•MC Prak$ en de lijst asc-avsv zijn te vinden op Spotify.‘Bij alle kantoren waar ik solliciteerde begonnen ze er meteen over en vonden ze het rappen juist leuk’NOS IUNGIT AMICITIA |69TEKST Jacqueline Hoefnagels (Oktopus 80)ASC25 Marinus Prakke 03.indd 69 17-04-2025 10:12

Page 69

Page 70

THE NEW SCHOOLFOR INFORMATION SERVICESMARKETINGCOMMUNICATIECREATIVITEITONDERNEMENJAN LUIJKENSTRAAT 98 - 1001071 CV AMSTERDAM0031 (0)20 471 17 87WWW.THENEWSCHOOL.NLONZE SCHOOL BEVINDT ZICH TUSSEN HET MUSEUMPLEIN EN DE P.C. HOOFTSTRAATMIDDENIN HET PRACHTIGE MUSEUM QUARTER AMSTERDAMBEREIKBAAR VANAF AMSTERDAM CS MET TRAM 2 EN 12 (REISTIJD 15 MINUTEN)Bij The New School in Amsterdam-Zuid is persoonlijke aandacht geen bijzaak, maar vertrekpunt. Wij bieden toekomstbestendig onderwijs in marketing, communicatie, creativiteit en ondernemen — vakgebieden waarin visie, verbeeldingskracht en verantwoordelijkheid samenkomen.Onze studenten zijn nieuwsgierig, maatschappelijk betrokken en onder-nemend. Ze leren denken én doen. Bij TNS wordt uw zoon of dochter gezien, uitgedaagd en geïnspireerd.The New School – sinds 1987kleinschaligmet klasseTHE NEW SCHOOLFOR INFORMATION SERVICESMARKETINGCOMMUNICATIECREATIVITEITONDERNEMENJAN LUIJKENSTRAAT 98 - 1001071 CV AMSTERDAM0031 (0)20 471 17 87WWW.THENEWSCHOOL.NLONZE SCHOOL BEVINDT ZICH TUSSEN HET MUSEUMPLEIN EN DE P.C. HOOFTSTRAATMIDDENIN HET PRACHTIGE MUSEUM QUARTER AMSTERDAMBEREIKBAAR VANAF AMSTERDAM CS MET TRAM 2 EN 12 (REISTIJD 15 MINUTEN)ADV_ASC_2025_01.indd 70 17-04-2025 10:03Dichterbij dan je denktUiteraard, ik zou met een nostalgische blik kunnen terugkijken op de reis naar Praag die ons jaar maakte tijdens de ontgroening. We hadden een brakke, rode Ford Transit gekocht met achterin twee oncomfortabele bankjes die dwars waren geplaatst aan de lange zijden. De bloemetjes-gordijnen voor de ramen hadden een gele aanslag door de tabaksverslaving van de vorige eigenaar. Bij mijn weten had het busje achterin geen gordels. En zo die er waren, werden ze niet gebruikt.In totaal konden er tien mensen in dat busje, inclusief de chauffeur. Dan had jaargenoot Paul van O. nog plek voor drie andere jaargenoten in zijn witte Volkswagen Golf.Voordat we naar Praag gingen, hadden we in het busje al de nodige avonturen beleefd. Zo had op een avond jaargenoot Jonas van S. er zijn maaginhoud verloren over mijn benen, wat ik minder plezierig vond. We waren in een of andere herberg dronken gevoerd door ouderejaars – van wie er twee met elkaar hadden gevochten om een overgebleven schouderkarbonade. Nee, echt héél veel met boeken had de proeftijd van het Litterarisch niet te maken.We gingen dus op dispuutsweekend naar Praag. En de reis naar die prachtige stad, waar het IJzeren Gordijn pas een jaar of twee was geopend, moest in één ruk worden gemaakt, zonder overnachting. De diverse chauffeurs wisselden elkaar af. De rijbewijslozen onder ons hoefden slechts bier te drinken en voor te lezen uit de pornoblaadjes die we kochten bij tussengelegen benzinestations. Destijds kende deze lectuur nog heuse verhalen van soms wel vijf bladzijden die door echte mensen waren geschreven.Hard ging het niet. Bergopwaarts tikte het amechtig hijgende busje net de 30 kilometer per uur aan. Onderweg pikten we een lifter op, een dienstplichtige Tsjecho-Slowaakse soldaat, die niet helemaal op zijn gemak in ons pornobusje plaatsnam.We namen Praag tamelijk serieus. Natuurlijk, het avondprogramma was iets belangrijker dan het dagprogramma. Maar we gingen daadwerkelijk af en toe een kerk binnen, bezochten de herdenkingsplaquette van Jan Palach op het Wenceslausplein, wandelden naar de burcht, kochten op de Karelsbrug oude Sovjetlegerjassen die we vervolgens ook echt droegen, ons nauwelijks realiserend dat de inwoners van Praag niet per se met liefde terugkeken op de Sovjettijd. Jaargenoot Christiaan A. legde contact met een verkoper van communistische propagan-daposters waarvan hij er een paar honderd kocht met het idee ze in Nederland met winst te verkopen. Dat werd een fiasco. Maandenlang lag de stapel te verstoffen op de zolderkamer van het Beetshuis. 1990 was niet bepaald het jaar om vrolijk terug te blikken op de Sovjetunie. Het was een merkwaardige tijd: de Koude Oorlog was net afgelopen en het vermeende ‘Einde van de Geschiedenis’ zou gaan beginnen. Hoe bijzonder die tijd was, realiseer je je eigenlijk nu pas, 35 jaar later, wanneer je met nostalgie terugkijkt naar dat verleden. Omdat je dan moet concluderen dat de geschiedenis zeker niet is geëindigd, nu akelige gezichten uit het verleden hun lelijke kop weer laten zien. Het huidige dispuut gaat overigens niet meer naar Praag in brakke busjes, maar met het vliegtuig naar Zuid-Amerika of Zuidoost-Azië, in ieder geval intercontinentaal, en het moet veel kosten. Want je wilt als A-dispuut geen pauper zijn. Maar goed, ook toen was het corps het corps, een naar binnen gekeerde wereld waar de samenleving nauwelijks wist door te dringen. Alleen gebeurt er nu van alles dat zich moeilijker verhoudt tot wegkijken, dichterbij Amsterdam dan je denkt.•We kochten in Praag oude Sovjetlegerjassen, die we ook echt droegen COLUMNNOS IUNGIT AMICITIA |71TEKST Binnert de Beaufort (Beets 90) ASC25 Column Binnert 03.indd 71 17-04-2025 10:24

Page 71

Page 72

FOTO'S: FOPPE SCHUTEen vioolbouwer en een violist die in een galerie met fraai uitzicht op de Hendrik Jacobszstraat de zeventiende-eeuwse vioolbouwer eren naar wie die straat is vernoemd. Intieme huisconcerten. Rondleidingen langs huizen van componisten en musici. Optredens in de Vondelkerk, Café Dufay, de Willem de Zwijgerkerk, buurthuis De Coenen, de zandbak van de Hollandsche Manege, op pleintjes en in parken. Oude en nieuwe muziek uit binnen- en buitenland; de Muze van Zuid is een festival waar iedereen kan genieten van zeer betaalbare optredens en meer over deze Amsterdamse buurt te weten kan komen. Wie wist dat Dufay een vijftiende-eeuwse componist was of dat op Willems-parkweg 190hs in de jaren zestig zo’n zeshonderd huisconcerten werden georganiseerd waar alle kranten op af kwamen?Huib Ramaer (Beets 82) doet het natuurlijk allemaal niet alleen, maar is als directeur, artistiek leider en woordvoerder wel de drijvende kracht achter de Muze van Zuid. Hij weet topmusici te strikken, mensen zover te krijgen dat ze hun huis openstellen, interessante composities uit archieven op te diepen en verzint optredens waarin verrassende combinaties worden gemaakt of een opvallend randje aan zit. Zo konden liefhebbers in 2023, luisterend naar Portugese fado-liederen en een saxofoniste, met de ezels Ravel en Rosemunde door het Vondelpark meelopen naar de Lutherse Kapel, waar Iberische liederen ten gehore werden gebracht. Vorig jaar klonk er muziek uit Andalusië bij de doorgaans muisstille Notariële Stichting die daar zetelt.PianistHet jaarlijkse festival groeit snel en Ramaer, die ook parttime lesgeeft aan de ArtEZ Hogeschool in Zwolle en Arnhem, heeft nog veel grootsere plannen: ‘De Pijp hoort natuurlijk ook bij Zuid, daar wil ik uitbreiden.’ In Zwolle woont ook zijn vrouw. In de boven-etage die hij huurt in de Pijp, heeft hij de uit Oekraïne gevluchte toppianist Antonii Baryshevskyi en zijn gezin opgevangen. Ramaer wilde zelf vroeger ook pianist worden en hij volgde de vooropleiding van het conservatorium. ‘Ik kwam er al snel achter dat ik niet goed genoeg was voor een bestaan als pianist. Toch wilde ik niet doen wat iedereen van mij verwachtte: rechten, medicijnen of economie.’ Toen hij na een propedeuse geologie muziekwetenschappen ging studeren, als enige van het corps, viel alles op zijn plek. ‘Ik haalde daar ineens negens.’ Hij liep stage bij muziekcentrum de Ysbreeker. ‘Daar bleek ik zowaar nodig, er zijn niet zoveel mensen die enthousiast over muziek kunnen schrijven.’In die tijd had hij pianoles van Bernd Brackman ‘in zijn uitermate gore woonboot. Ik kon tot diep in de nacht op die boot piano studeren als hij er niet was. Ik zat ook altijd blaadjes om te slaan bij de eindexamens op het conservatorium, toen in de Bachstraat. Daar lag voor mij de eerste connectie tussen muziek en Zuid. Toen ik later een jaar in Parijs zat, bracht het edele beroep van tourneur de pages overigens het grootste deel van mijn inkomen: 140 franc per concert.’Ramaer liep ook stage bij De Suite, opgericht door het muzikanten-paar Peter en Hetta Rester-Scheffer om kamermuziek en jonge musici te promoten. Hij ging onderzoek doen en musici uit de naoorlogse tijd interviewen. Dat is nu een grote informatiebron voor zijn rondleidingen. ‘Rester had in zijn meterkast een piepklein ticketoffice gemaakt. De muziek werd opgenomen via De Muze van ZuidHuib Ramaer wil met het muziekfestival de Muze van Zuid verbinding leggen tussen muziek en gebouwen. En vooral tussen mensen, die ook in Zuid niet allemaal rijk en gelijk zijn. 72|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Huib Ramaer 02.indd 72 17-04-2025 10:10FOTO'S: FOPPE SCHUTeen microfoon die door een gaatje in het plafond met de appara-tuur boven was verbonden en de recensenten stonden te roken in de keuken, geweldig! Rester heeft mij dozen vol bandopnames van die honderden huisconcerten nagelaten. Die heb ik deels kunnen laten digitaliseren, zodat ik nu tijdens een rondleiding bijvoorbeeld een live-opname uit 1956 kan laten horen.’De meeste musicologen zijn met geen stok een podium op te slaan, weet hij, ‘maar daar heb ik geen last van’. Dat was eerder al gebleken uit zijn intensieve deelname aan Kothurne-producties, onder andere in zijn rol als de pooier Gaius Marius in A funny thing happened on the way to the forum. Totaal ontspannen leidt hij rond en praat hij concerten aan elkaar – hij kent genoeg anekdotes om dit hele blad te vullen. ‘In de muziekwereld heb je veel superspecialisten. Dat ben ik niet, ik vind het juist leuk om andere disciplines bij voorstellingen te betrekken.’ Daarom is er op de Muze van Zuid ook plek voor dans, poëzie en spoken word.Ramaer is overigens niet de initiator van het festival. Dat was de altviolist Jurriaan Röntgen, kleinzoon van pianist en componist Julius Röntgen, een van de oprichters van het Amsterdamse conservatorium en dirigent van de allereerste Matthäus-Passion-uitvoering in het toen gloednieuwe Concertgebouw. De kleinzoon wilde het muziekleven in Zuid nieuw leven inblazen. Voor iedereenEn dan heb je nog de financiën. ‘Musici moeten ook leven en ik wil per se dat de kaarten betaalbaar blijven, zodat iedereen ernaar toe kan. Vergis je niet: ik weet inmiddels dat er meer sociale huurwoningen in Zuid zijn dan je denkt en dat er nogal wat mensen in koophuizen stevig verarmd zijn. Ik kom bij bejaarde musici die na de oorlog in Zuid een appartement kochten en al decennialang geen onderhoud meer kunnen betalen. Reguliere concertkaarten zijn voor sommigen te duur, terwijl livemuziek een grote toevoeging is aan ieders bestaan.’ Enerzijds treft hij buurtbewoners die met liefde een huisconcert faciliteren en voor drankjes en knabbeltjes zorgen en mensen die graag wat doneren. Anderzijds belt hij weleens aan bij een pand waarin ooit schitterende muziek is gemaakt, waar dan iemand opendoet die niet kan begrijpen waarom dat interessant is. ‘En ik maak ook mee dat ik een bemiddeld iemand in Zuid om een kleine bijdrage vraag en dat die dan zegt: “Dat kan niet, want mijn geld zit vast in de huizen van mijn kinderen.”’ Bulderende lach. Het blijft sleuren en trekken, maar gelukkig kreeg hij voor dit jaar alvast een bijdrage van de gemeente vanwege het 750-jarige bestaan. Misschien kan hij zichzelf dit keer zelfs een bescheiden salaris uitkeren, ook al gaat het daar natuurlijk niet om. En daar komen alweer nieuwe anekdotes. En wist je al dat de grote en extreem podiumangstige Hongaarse vioolpedagoog Oskar Back in zijn woonstudio aan de Jacob Obrechtstraat lesgaf aan Theo Olof en Emmy Verheij?•De komende editie is van 10 tot 14 september 2025, www.muzevanzuid.nl.Huib Ramaer leidt een muziekwandeling. Linksboven: Ravel en RosemundeNOS IUNGIT AMICITIA |73TEKST Jacqueline Hoefnagels (Oktopus 80)ASC25 Huib Ramaer 02.indd 73 17-04-2025 10:10

Page 73

Page 74

Een logé op de CuypIn een morsige matrozenkroeg in de Warmoesstraat, niet ver van waar de huidige NIA-sociëteit zetelt, smeedden aan de vooravond van kerst 1889 twee corpsleden het plan voor een nieuw studentenblad.De leden van het ASC dompelden zich die dagen onder in drank, hol gelach en aristocratische aanstellerij. Tot ongenoegen van een handvol, waaronder Jaap Koenen en Ferdinand Wierdels, die met de (vorige) eeuwwisseling op komst de apathie wilden doorbreken. Ze sloegen een ouwe jenever achterover en bedachten de naam voor een satirisch blad dat niets en niemand zou ontzien: Propria Cures.Het staat allemaal beschreven in het kloeke Een geschiedenis van Propria Cures dat ik begin dit jaar op een gure middag in de Warmoesstraat opensloeg. ‘Een’ kroeg, ver-meldt het boek. Ik besloot dan maar alle bruine kroegen in de straat aan te doen waar de oprichting van PC mogelijk had plaatsge-vonden. Een paar jenevers later, en bevangen door wiet- en nutelladampen, stond ik te duizelen op de Dam.‘We maken borsjtsj en de wodka staat koud. Aleksejs broer Tolja komt ook. Tot vanavond in de Jordaan!’ Het bericht in de Davai Aleksej-appgroep haalde me terug naar het heden.Ik had nog een paar uur voor mijn trip down memory lane en vervolgde mijn weg richting Spui. Ontelbare keren had ik hier gelopen als student, dromend van een grootse carrière in de journalistiek. Eerst langs Café Scheltema, waar iconen als H.J.A. Hofland en Martin van Amerongen aan hun stamtafel de wereld doornamen. Dan langs boekhandel Athenaeum, om er te graaien in de bak met de nieuwste editie van PC. Snel er doorheen bladeren: staat m’n ingezonden stuk er dan eindelijk in?Weer niet.En dan door naar pilsener club De Engelse Reet om er mijn verdriet weg te spoelen.Gestaag groeide de stapel verhalen die de kolommen van PC nooit haalden, en even gestaag begon ik de hoop op te geven. Maar mijn vriendschap met Aleksej zou het tij keren.Witte NachtenIk ontmoette hem voor het eerst in de lente van 1990, in de foyer van de Schrijversbond in Leningrad, zoals Sint-Petersburg toen nog heette. Als ik ooit journalist wilde worden moest ik alles uit de kast halen, en dus had ik me aangemeld voor een reis in het kielzog van bekende Nederlandse schrijvers. Ze zouden tijdens een vijfdaagse conferentie ‘een brug gaan slaan’ naar hun Russische collega’s, want die hoopvolle gedachte was pal na de val van de Muur nog populair. Daar zou ik vast een stemmige reportage over kunnen maken! Maar na twee dagen luisteren naar mompelende schrijvers, over thema’s als ‘de rol van de intellectueel’, wist ik dat ik me had vergist.‘Ik ben Aleksej, schuif aan en drink wat met ons.’ Het werd het begin van een vriendschap die nu, 35 jaar later, nog altijd diepe sporen trekt.Aleksej rookte ketting, had een bleek gelaat en lang, vet haar. Zijn intens zachtaardige oogopslag stond haaks op zijn gevloek en getier. Een ruwe engel uit de stad van de Witte Nachten. Hij bleek de gangmaker van een groep nihilisten. Van de conferentie in de bovenzaal van de Schrijversbond moesten ze niks hebben. ‘Truslivyye ublyudki!’, lachte Aleksej. Het waren allemaal maar ‘laffe kloot-zakken’, die schrijvers. Hij en zijn vrienden zouden mij wel eens het échte leven in Leningrad laten zien.Wat volgde was een hallucinante trip door de krochten van de stad. Aleksej en zijn vrienden bleken hun eigen wodka te stoken, wisten in welke muziekkelders drugs werden gedeald en droomden hardop van boeken die ze nog zouden gaan schrijven. Maar eerst moesten ze zich verlossen van al die ‘truslivyye ublyudki’, de corrupte postcom-munisten die hun leven vergalden.Lada-onderdelenNieuw bericht in de Davai Aleksej-appgroep: ‘Kom je nog?’Ik was na een wandeling vanaf De Engelse Reet aangekomen op de Albert Cuyp waar ik jarenlang een krot had gehuurd boven textielhandel Bouman.Een paar maanden na mijn Leningradse avontuur had Aleksej hier aangebeld. Hij zou ‘een weekje’ komen logeren. Het werd een halfjaar.Aleksej had één onderbroek meegenomen, die hij elke ochtend onder de douche waste en erna op de gaskachel te drogen legde.Mijn vrienden werden zijn vrienden en vice versa. Hij legde contact met een beginnende filmmaakster uit de Jordaan waarmee hij jaren later in Rusland nog zou samenwerken. Aleksej runde vanuit ons krot op de Cuyp al snel een handeltje in Leningradse beddenlakens, waaronder tot 74|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 TijnSadee 03.indd 74 17-04-2025 10:16op de dag van vandaag nog veel van mijn Amsterdamse vrienden slapen.En toen de dag naderde dat Aleksej alsnog huiswaarts zou keren, scharrelden we op een autokerkhof in Diemen Lada-onderdelen bij elkaar die hij monteerde tot iets waarmee hij Leningrad hoopte te bereiken.Een goed idee Een paar jaar geleden kwam het bericht aan als een mokerslag. Aleksej was gestorven, veel te vroeg, en bijgezet in het familiegraf.Op de bovenverdieping in de Jordaan zouden we die avond Aleksej herdenken. Iedereen, die via beddenlakens, films en auto-onder-delen in Aleksejs leven was gekomen, zat op Mijn stapel door Propria Cures geweigerde stukken bleef groeien z’n paasbest aan tafel. Aan de kop zat Tolja, Aleksejs oudere broer, die er speciaal voor was overgekomen uit Wales waar hij een nieuw leven had opgebouwd. Terug naar het Rusland van Poetin was voor hem geen optie meer.We deelden foto’s en anekdotes en Tolja wilde weten waaraan Aleksej deze postume eer te danken had. Ik vertelde hem over de Witte Nachten en het half jaar met Aleksej op de Cuyp. We hadden het daar goed samen, maar mijn schrijven wilde niet vlotten: de stapel door PC geweigerde stukken bleef groeien. Ach, trek ’t je niet aan, die PC-redacteuren waren gewoon ‘truslivyye ublyudki’, had Aleksej gezegd. En hij had trouwens nog wel een goed idee: ‘Waarom stuur je niet een mooi verhaal in over je reis naar Leningrad?’Ik volgde zijn raad op en won er de hoofd -prijs mee in een verhalenwedstrijd van PC. Een eeuw na de oprichting zou ik dan eindelijk redacteur worden van het illustere blad.Aleksej had met zijn autowrak uit Diemen wonderwel de terugreis overleefd. ‘Arrived. Lada is great!’, luidde zijn telegram.Ik was weer alleen in mijn krot, met een Russische onderbroek die gezellig lag aan te branden op de kachel.•NOS IUNGIT AMICITIA |75TEKST Tijn Sadée (Osiris 84) ILLUSTRATIE Joost Hölscher (Homerus 80)ASC25 TijnSadee 03.indd 75 17-04-2025 10:16

Page 75

Page 76

‘Je vindt hier echt niet alleen maar dronken toeristen’Het lowbudgethotel Hans Brinker, met drie coffeeshops, een smart shop en een seksclub om de hoek, is al sinds de jaren tachtig een begrip. De reputatie is echter een stuk wilder dan de praktijk, aldus directeur en eigenaar Marie-Louise Henny. We hebben een gemêleerd gezelschap rondlopen hier’, stelt Marie-Louise Henny (Panikh 04). Ze zit in het onlangs geheel gerenoveerde hostelrestaurant, waar ook een stel kaartende tieners, een verdwaalde backpacker en in de hoek een gezinnetje te vinden zijn. Het Hans Brinker Hotel, precies tussen het Leidseplein en het Rembrandtplein in, staat al sinds de jaren tachtig bekend als slaapplek voor de nachttoerist, lowbudgetbezoeker en feestende student. ‘Maar je vindt hier echt niet alleen maar dronken toeristen’, aldus Henny.Het hostel werd in 1970 opgericht om Amerikaanse uitwisselings-scholieren en -studenten te herbergen. Vandaar de naam uit het Amerikaanse verhaal over een Nederlands jongetje dat met zijn vinger het gat in een dijk dicht. Tien jaar later nam de familie van Henny het bedrijf over en werd de jeugdherberg een hostel. ‘Toen ik een kind was ging ik regelmatig mee met mijn vader: even naar een afspraak of een keer naar een kerstborrel.’ In de vroege jaren nul ging ze als tiener bij het hotel werken. ‘Een bijbaan, gewoon achter de receptie.’ KalmerenHet hotel voerde jarenlang slim en zeer succesvol campagne als ‘The worst hotel in the world’. Henny herinnert zich desondanks amper incidenten met gasten onder invloed. ‘Er gebeurt hier weinig heftigs.’ Tegenwoordig herinnert alleen de illustratie van een bewusteloos persoon bij de uitcheckoptie op de site nog aan die oude status. Al moest ze als receptioniste wel af en toe optreden. ‘Er was bijvoorbeeld een jongen de hele nacht op kamerdeuren aan het kloppen.’ Via verschillende camera’s kon ze hem traceren. ‘Die heb ik via alle brandgangen en -trappen achtervolgd. Maar uiteindelijk heb ik hem bij zijn kraag kunnen pakken.’ Bang voor gasten onder invloed van drank, hasj of paddo’s was ze nooit. ‘Tegen een vrouw doen ze sowieso niet zo veel, en meestal hoef je ze alleen een beetje te kalmeren.’‘Russische gevangenis’Henny doorliep alle lagen van het bedrijf: ze klom op tot manager en sinds 2015 treedt ze op als directeur. Drie jaar geleden namen zij en haar broer Erik Henny (Energia 06) de zaak geheel van de andere familieleden over. ‘Sindsdien hebben we een en ander aangepast’, zegt Henny. Zo zijn alle kamers gerenoveerd. ‘Vooral de tweepersoonskamers zijn nu wat gezelliger.’De kamers voor meer dan twee personen zijn grotendeels gevuld met steriele stapelbedden tegen effen, soms grijze muren. Een enkele recensie vergelijkt het uiterlijk van het hostel met ‘de sfeer van een Russische gevangenis.’ Henny zou het zelf eerder omschrijven als ‘basic.’ Henny: ‘Dat is ook gewoon waar je voor betaalt.’ Henny ziet dat er genoeg gezinnen en doornsnee groepen zijn die dat aantrekt, en stelt dat ze in al die decennia zelden klachten heeft ontvangen. Toch kreeg ze in mei 2024 van de gemeente bij een nieuwe vergunningsaanvraag te horen dat buren hadden geklaagd over geluids- en afvaloverlast. ‘We krijgen van al het geluid in deze omgeving de schuld.’ Toeristen genoeg hier tussen het Leidseplein ‘Hotelbar en -restaurant Ms. Chelin76|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 HansBrinker 02.indd 76 17-04-2025 10:10en het Rembrandtplein in, ziet Henny. De klachten bij de gemeente zijn geanonimiseerd en dus zegt Henny zich moeilijk te kunnen verdedigen: ‘Het is zelden goed onderbouwd dat overlast vanuit ons zou komen. Er zitten om de hoek drie coffeeshops, een smart shop en een seksclub.’Inmiddels zijn feesten in het hostel alleen voor groepen op aanvraag, vertelt Henny. De opgeknapte partykelder inclusief iconische paaldanspaal en grote bar leende zich in de jaren tachtig en negentig al voor vele corpsfeesten. ‘Dit is echt een goede locatie voor een “alto” (een alternatieve borrel, red.): de bierprijs is laag en er komt niemand van buiten.’ Voor haar overname was de onder-grondse bar vooral populair bij de rugbyers van subvereniging Ascrum, maar nu ziet Henny ook disputen – zoals de vrouwen van haar eigen Panikh – terugkeren naar het hostel.Ms. Chelin En er zijn plannen voor meer. De luxe schroefden Henny en haar broer al op met de gerenoveerde hotelbar Ms. Chelin, waar ook mensen uit de buurt ontbijt, koffie en avondeten kunnen nuttigen. ‘Dat vinden we ook een bijdrage aan de buurt waarin we zitten.’ Daarnaast staat het restaurant open voor groepen tot wel 120 man. Dit voorjaar breidt het concept van het Amsterdamse hostel zich bovendien uit naar Lissabon.Henny praat vol trots over haar herinneringen aan een hostel dat volgens haar ‘gewoon bij Amsterdam hoort.’ Ook de lowbudget-toerist is onderdeel van zo’n grote stad, zegt ze. ‘Waar moeten mensen anders naartoe als ze niet in de steeds duurdere hotels van Amsterdam kunnen slapen? Hier houden we ze tenminste een beetje onder controle.’•Marie-Louise Henny‘Waar moeten mensen anders naartoe als ze de steeds duurdere hotels niet kunnen betalen?’ NOS IUNGIT AMICITIA |77TEKST Toon Meijerink (Hebe 17)ASC25 HansBrinker 02.indd 77 17-04-2025 10:10

Page 77

Page 78

Stip aan de horizonHoe ziet de Metropool Regio Amsterdam er in 2050 uit? Dat weet Haico Spijkerboer ook niet, maar het houdt hem wel bezig. Hij is één dag in de week voorzitter van VNO-NCW Metropoolregio Amsterdam. ‘Je kunt er makkelijk zeven dagen van de week instoppen’.Haico Spijkerboer (Thalia 88) krijgt een steeds beter beeld van wat zich in de stad af-speelt. Ook maatschap-pelijk. ‘Daar ga je iets van vinden – en aan doen.’ Niet alleen vanuit zijn werk bij werkgeversvereni-ging VNO/NCW, maar ook door wat hij van zijn vrouw, huisarts Marloes Leebeek (Karaat 88) uit de dagelijkse praktijk hoort. ‘Zij werkt parttime als huisarts op de Kruispost met daklozen en onverzeker-den. Dat stimuleert om in deze fase van je leven ook wat terug te geven aan de stad.’ Zijn onbezoldigde inspanningen voor VNO/NCW maken daar onderdeel van uit.Amsterdam groeit met tienduizend arbeidsplaatsen per jaar harder dan het aantal inwoners. Ondertussen wordt de economie kennisintensiever, vindt er re-industrialisatie plaats, eist AI alle aandacht op en wordt de economie circulair. Oh, en de zorg, het onderwijs, de kinderopvang, de bouw en de verduurzaming komen duizenden mensen tekort. ‘Vanavond zit ik met zestig man in de Amsterdam Tower te praten over het vestigingsklimaat voor digital-, tech- en AI-bedrijven. Ongelofe-lijk wat een bedrijf als Booking.com voor deze regio betekent. Dan moet je het ook hebben over onderwijs, want je hebt mensen nodig die bij Booking kunnen gaan werken, of bij Mollie, Just Eat, TomTom of Adyen.’ Sinds 1 september 2024 is Haico Spijker-boer voor zes jaar de nieuwe voorzitter vanuit VNO-NCW voor de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Een metropool die economisch gezien concurreert met steden als Londen, Berlijn, New York en Dubai. De MRA strekt zich uit van Tata Steel in IJmuiden tot Almere, en van Haarlem tot de Zaanstreek. Amsterdam vormt het zakelijk en financieel hart, Schiphol is een logistieke motor. Almere en Flevoland groeien snel met focus op woningbouw en duurzaamheid, terwijl de haven van Amsterdam zich ontwikkelt als hub voor circulaire economie. Spijkerboer, die partner is bij consultancybureau Boer & Croon, studeerde economie en noemt zichzelf een ‘verbinder’. Dat komt goed uit, want in de MRA komen dertig ge-meenten, de provincie, brancheorgani-saties en vervoersbedrijven samen. En dan loopt er ook nog eens een vette lijn op en neer naar Den Haag en Brussel. Daarmee verkeert Spijkerboer in een spiegelpaleis van cijfers, rapporten, beleidsnota’s, taskforces, regietafels en maatwerkafspraken. Boven dat verkokerde geheel probeert hij tot een harmonieuze visie te komen: hoe ziet de regio eruit in 2050? Stip op de horizon: duurzaam verdienvermogen en brede welvaart in de regio. Zijn aandachtsgebieden zijn arbeidsmarkt en onderwijs, ruimte voor bedrijvigheid en het bevorderen van mobiliteit en arbeidsmigratie in de regio. Als voorzitter wil Spijkerboer daadkracht zien, ook als dossiers moeilijk zijn en gevoelig liggen. Als verbinder stelt hij wel een harde voorwaarde: ‘Zolang we elkaar maar vasthouden.’ Dat laatste ziet hij in deze polariserende wereld met de toenemende macht van sociale media als een uitdaging. Vijf dilemma’s voor de voorzitter.78|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 HaicoSpijkerboer 02.indd 78 17-04-2025 10:10143Strengere milieu-regels of een werkbare energietransitie?‘In de boardroom zou je eigenlijk een foto moeten ophangen van je kinderen of je kleinkinderen om bij elke beslissing die je neemt even naar die foto te kijken: is dit nou in het belang van mijn kinderen? Zo belangrijk vind ik het klimaat. De helft van onze elektriciteit (15-20 procent van alle ener-gie, red.) komt al uit duurzame bronnen. Dat maakt ons minder afhankelijk. Als kenniseconomie zullen we in de toekomst vanwege AI heel veel meer energie nodig hebben en dan zal blijken dat de distributie van energie lastiger is dan het verkrijgen van energie.’Arbeidsmigratie stimuleren of inperken?‘Er is een totale mismatch op de arbeidsmarkt. Kijk waar mensen voor opgeleid worden en waar mensen voor gevraagd worden. Er is 50% (!) uitval op mbo 1- en 2-niveau. We krijgen een enorm probleem met tekorten aan mensen in de zorg, techneuten en vakmensen die we nodig hebben voor de energietransitie, voor de bouw en voor AI. Amsterdam kan niet zonder arbeidsmigranten. Zij werken vooral in de logistiek, tuinbouw en industrie en in toenemende mate straks in de zorg. Maar Polen en Roemenen vergrijzen ook. Die komen hier al niet meer naartoe. Er zijn landen die heel bewust de instroom aan arbeidsmigranten uit de Filipijnen, Vietnam en Zuid-Amerika op gang houden.’Meer woningen bouwen of ruimte behouden voor bedrijvigheid? ‘De stad kan geen kant op. Dus we moeten er samen uit zien te komen. Bedrijven zijn soms ook best solistisch bezig. In de Waarderpolder zijn bedrijven boven elkaar gaan zitten in plaats van naast elkaar, waardoor er ruimte is ontstaan voor woningbouw. Maar Damen Shipyards bijvoorbeeld zit prominent in het Westelijk havengebied. Daar wil de gemeente nu huizen bouwen. Het rijk wil voldoende scheepswerven voor als schepen beschadigd raken. Zie daar maar eens een mouw aan te passen. Trouwens: als je bedrijven verplaatst uit de stad, maar je hebt opleidingen juist in de stad, waar gaan die leerlingen dan hun stages doen? Moet je dan ook maar de HvA gaan verplaatsen?’Noord-Zuidlijn doortrekken of mobiliteits-problemen elders aanpakken? ‘Wethouder Melanie van der Horst wil de Noord/Zuidlijn doortrekken. Die ziet ook dat de mensen die we nodig hebben in Amsterdam niet alleen uit Almere komen, maar ook uit Hoofddorp en Haarlemmer-meer. De Schipholtunnel is een landelijk logistiek knooppunt. Dat is echt niet alleen iets van deze regio. En om mensen met het openbaar vervoer naar, bijvoorbeeld, het AMC, de gemeente, de Zuidas of grote werkgevers te krijgen, moet die bottleneck met een metrolijn ontlast worden.’Links Amsterdam of rechts Den Haag: bruggen bouwen of positie kiezen? ‘Ons Amsterdam staat er niet goed op in Den Haag en omgekeerd ook niet. Maar VNO/NCW wel. Wij kunnen in Den Haag gewoon de hele dag naar binnen lopen en dat doen we ook. Ondertussen praat ik met wethouders als Rutger Groot Wassink. Veel linkser kun je ze niet krijgen. Maar ik kan heel goed met Rutger. Omdat hij duidelijk is en omdat hij wil praten. Hij zei: “Haico, als we nu niet iets gaan doen, dan hebben we straks niks meer te zeggen met dat Amsterdam.” En hij heeft ook geld om te investeren. Dat geeft ruimte om samen plannen te maken.’•25NOS IUNGIT AMICITIA |79TEKST Bob Duynstee (Hera 81)ASC25 HaicoSpijkerboer 02.indd 79 17-04-2025 10:10

Page 79

Page 80

Wie door de Nieuw-marktbuurt dwaalt en een zijstraatje van de Geldersekade in-slaat, treft tussen de bakstenen geveltjes onverwachts een breed, rood geschilderd pand aan. Hier geen rode lampen met de bijbehorende koopwaar, maar een uniek cultureel podium: het Amsterdams Marionetten-theater (AMT), gevestigd sinds 1990. Het is opgericht door Hendrik Bonneur en wordt sinds jaren met veel enthousiasme gerund door Frederieke Cannegieter (Bever 81). Het is een sprookje van een plek: sierlijke goudkleurige stoeltjes, roodfluwelen gordijnen, toneellampjes, houten vloer en natuurlijk het haast zaal-brede podium. Hier wordt opera en muziek-theater verbeeld door een ensemble van prachtig uitgedoste, zorgvuldig gefabri-ceerde houten marionetten. ‘Ze hebben geen ego, deze acteurs, dat maakt het fijn om met ze te werken’, lacht ze.Zelf kwam ze eind jaren tachtig per toeval in aanraking met deze kunstvorm: ‘Ik was altijd al dol op theater, maar ik wil niet zelf in de schijnwerpers staan – een loopbaan als actrice viel dus af. Theaterwetenschap-pen leek me ook een te onzekere toekomst, dus ben ik sociologie gaan studeren. Een studiegenoot was betrokken bij het AMT, en zei “dit is echt iets voor jou”. Ik had helemaal niks met poppentheater maar wilde haar niet kwetsen, dus ik ging kijken bij een repetitie.’ De spelers waren aan het repeteren met een kudde schapen op het podium en Cannegieter was ‘meteen verkocht’. Op dat moment stond het AMT nog in de kinderschoenen: het fysieke theater was nog niet in beeld. Met de voorstellingen reisde het gezelschap rond langs theaters in heel Europa, of speelde in Amsterdam-se zalen als Concertgebouw, Paradiso of De Kleine Komedie. ‘Vergis je niet, we reden met enorme trailers, met niet alleen de poppen maar ook alle decors, het podium, belichting, et cetera’. De laatste jaren spelen ze alle voorstellingen in het pand aan de Nieuwe Jonkersstraat. SalzburgHendrik Bonneur, inmiddels Cannegieters partner, raakte als kind al in de ban van marionettentheater door een voorstelling van het beroemde Salzburger Marionetten-theater in ons land. Als veertienjarige ging hij in de leer bij het theater in Salzburg, Opera met gehoorzame acteursHet Amsterdams Marionettentheater trekt al 35 jaar volle zalen met zijn ambachtelijk gemaakte poppen. Frederieke Cannegieter heeft de touwtjes in handen.Frederieke Cannegieter en de dichterFOTO VAN DE ZAAL : SUZAN BAARS. OVERIGE FOTO'S: AMSTERDAMS MARIONETTEN THEATER80|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Marionettentheater 03.indd 80 17-04-2025 10:12vertelt Cannegieter. Marionettentheater is in Europa vooral een Oostenrijks-Hongaarse traditie; denk ook aan de poppentheaterscène uit de speelfilm The Sound of Music. ‘In Nederland is het AMT het enige klassieke marionetten-theater, maar andere vormen en het Nederlands ‘objecttheater’ zijn tot ver in het buitenland wel degelijk beroemd: het gaat dan meestal over meer abstracte vormen van poppenspel, denk bijvoorbeeld aan dansende lapjes die als personages tot leven lijken te komen.’ Cannegieter houdt van de veelzijdigheid van het poppenspel: ‘De marionet functio-neert als medium om het verhaal over te brengen, net als een muziekinstrument. Je kunt er veel uiteenlopende emoties in leggen, en als toeschouwer kun je je ver-beelding aan het werk zetten, meer dan bij acteurs in een reguliere opera waarbij de meeste interpretatie al is ingevuld.’ Ze benadrukt dat het volwassen producties zijn, hoewel ze zeker ook geschikt zijn voor kinderen. ‘We moeten vaak vechten om niet onder de kop “jeugdtheater” te belanden in de cultuuragenda.’Salto’sTijdens een voorstelling staan er maar liefst zes poppenspelers tegelijk op de ‘brug’, zoals de verhoging achter het decor ge-noemd wordt. Elke pop heeft elf tot zestien touwtjes om tot leven gebracht te worden. ‘De poppen, zo’n honderd stuks in totaal, zijn allemaal in ons eigen atelier gemaakt door een team van houtsnijders, beeld-houwers en kostuummakers, tot de geborduurde details op de kostuums aan toe. Ze hebben geen bewegende monden; door de belichting en subtiele gebaren kunnen we ze verschillende emoties laten uitbeelden.’ De productie van een marionettenvoor-stelling kan zomaar vijf jaar in beslag nemen, zegt Cannegieter. Ook de muziek wordt bewerkt en vervolgens wordt een opname gemaakt met een klein ensemble van musici en zangers. ‘Een live orkest bij de voorstelling is helaas te kostbaar en te complex voor zo’n kleine zaal.’ Ze moet zeer geconcentreerd naar de muziek luisteren om de poppen hun rol te laten spelen: ‘Alles moet perfect getimed, net als balletdansers.’ Het is zwaar werk: ‘De houten marionetten wegen best veel en je hangt de hele tijd voorovergebogen. Beginners houden het meestal niet langer dan tien minuten vol’, vertelt Cannegieter. Gelukkig mag je beginnen met het bespelen van een lichtgewicht pop: de muis. ‘Hoewel dat ook moeilijk is, want die maken salto’s.’PrinsenHet theater neemt dan wel vijftig uur per week van haar tijd in beslag, rijk wordt ze er niet van. ‘We werken hier met dertig mensen, variërend van poppenspelers tot houtsnijders tot publieksontvangers, maar iedereen heeft nog werk of een studie ernaast. Ikzelf werkte er ook altijd naast, bij Studium Generale aan de Erasmus Universiteit.’ Met zeventig stoelen is het een klein theater om uit te baten, terwijl de productiekosten erg hoog zijn en het entreekaartje liever niet meer dan twintig euro mag kosten, om toegankelijk te zijn voor iedereen. Met de verhuur aan com-merciële partijen, bijvoorbeeld voor ver-gaderingen of bedrijfsuitjes, en met steun van donateurs en fondsen weten ze te overleven: ‘We zijn gigantische doorzetters, een ander had al lang het bijltje erbij neergegooid.’Wat betreft subsidies en fondsenwerving lacht de tijdgeest haar wonderlijk genoeg toe: ‘Ineens zijn “ambacht” en “authentici-teit” de toverwoorden, terwijl we in eerdere tijden te ouderwets werden bevonden; toen moest alles vernieuwend en actueel zijn’, zegt Cannegieter. ‘Onze missie is mensen kennis te laten maken met klassieke muziek, en omdat de productietijd zo lang is, kiezen we voor universele, tijdloze verhalen: De toverfluit van Mozart, De vliegende Hollander van Wagner, Faust.’Haar favoriete personage om te bespelen is de dichter, die in andere stukken ook wel dienstdoet als theaterdirecteur, ‘want die beweegt heel elegant’, maar ze houdt juist van de afwisseling: ‘Het personage van de boer bijvoorbeeld loopt wat moeilijk, dat komt ook door de stroevere scharnieren van zijn constructie, dat is expres zo gemaakt. Vind ik ook leuk!’ Maar ze merkt op: ‘On-bewust speel ik het liefst met prinsen, en Hendrik met primadonna’s, hahaha! Tja, toch een onderbewust verlangen misschien?’•FOTO VAN DE ZAAL : SUZAN BAARS. OVERIGE FOTO'S: AMSTERDAMS MARIONETTEN THEATERNOS IUNGIT AMICITIA |81TEKST Olga van Ditzhuijzen (Bever 96)ASC25 Marionettentheater 03.indd 81 17-04-2025 10:12

Page 81

Page 82

1D Sjoerd Vening Meinesz (dispuut onbekend, 1851) en Ed van Thijn (Nisita 53) waren burgemeester van Amsterdam. Vening Meinesz is ook burgemeester van Rotterdam geweest.2A Hera en Hebe waren moeder en dochter, maar op het ASC is de dochter ouder dan de moeder.3B Kokadorus was standwerker.4B Albert was een politiehond.5A De Groenmarkt ligt achter de Marnixstraat.6A Een warmoezerij was een handel in groente. 7B De commissie Ne Praeter Modum is het oudste instituut (1818). De eerste almanak is van 1830, het ASC van 1851 en de UvA van 1877.8D Het lustrumlied van 1967 werd gezongen met Johnny Jordaan.9A Van West en Vorrink waren resp. de eerste vrouwelijke senator van het ASC (1903) en de eerste vrouwelijke wethouder van de stad (1978). 10C Een broodje halfom is belegd met pekelvlees en gekookte lever. 11C We vieren dat Amsterdam in 1275 een tolprivilege kreeg van de graaf.12A Het Athenaeum Illustre was gevestigd in de Agnietenkapel.13B Samuel Sarphati werd verkozen tot Grootste Amsterdammer. Huisarts Sarphati was filantroop, broodfabrikant en initiatiefnemer voor het Paleis van Volksvlijt.14B PROVO was geen dispuut.15A Belcampo, Haasse en Burnier wonnen alle drie de Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet.16C De Nachtwacht17B Propria Cures betekent ‘zorg voor je eigen zaken’.18C In 1880 wilde de gereformeerde Abraham Kuyper een universiteit die zonder over-heidsbemoeienis onderwijs kon aanbieden.19C Van de 24 AVSV’ers promoveerden er 11 aan de UvA. 20A Aan de Damstraat 3 zat de studenten-mensa Happetap, later Tangram geheten.21C Sirius zamelde €15.000 in voor de Stichting Ewingsarcoom.22D Vastert van Aardenne speelde niet in Goede Tijden Slechte Tijden.23A Frederik van Eeden schreef De Student thuis. 24B Naar Herman Gorter is een straat ver-noemd (en naar Hannie Schaft een brug). Antwoorden van de QuizAegis - aegisbestuur@yahoo.comAeneas - anchises@aeneas46.nlArktos - afterarktos@gmail.comArtemis - tinekehuygens@gmail.comAtomos - reunistenbestuur@atomos1957.nlAudentes - azzawijnen@gmail.comBeaufort - reunistenbestuur@hddbeaufort.nlBeets - beetsvvb@gmail.comBever/Storia - beverreunisten@hotmail.comBombadil - beens@knoware.nlBreero - p.m.ferdinandusse@ziggo.nlChess - chessreunisten@gmail.comCvc - mjweide@ziggo.nlDido - didoreunisten@gmail.comDis - disreunisten@yahoo.comEnergia - info@oudenergia.nlEoos - jczadoks@xs4all.nlEoos-Minerva - schoordijk@gmail.comFiore - meikedobbelaar@hotmail.comGemma - anke.kuiper@inter.nl.netHebe - harald.simons@fleishman.comHera - ajzonnevylle@hotmail.comHermes - stevenberendsen@hotmail.comHomerus - herosbestuur@gmail.comIdefix - sophieroberti@live.nlIdoena - martine.vdw@gmail.comIupiter - rene.van.der.linde@hetnet.nlJonquille - vvrjonquille@gmail.comKaraat - reunistenkaraat@gmail.comKewajam - reunistenbestuurkewajam@gmail.comLllorien - reunistenlllorien@gmail.comMarnix - marnixreunisten@gmail.comMosaika - vandorsservanvoorst@gmail.comMyra - Marijke.Kraayenhof@gmail.comNisita - reunisten@nisita.orgOdoleh - reunisten@odoleh.nlOktopus - abactis@reunisten-oktopus.nl Orestes - orestesreunisten@gmail.comOsiris - abesweep@hotmail.comPanikh - panikhreunisten@gmail.comPenelope - reunistenpenelope@gmail.comPharos - pharosreunisten@hotmail.comPinot - rbpinot@gmail.comPooh - lorelei@wxs.nlSirius - siriusreunisten@gmail.comSphinx - sxreunisten@gmail.comThalia - oudthalia@gmail.comTuuntje - t.ankum@upcmail.nlTyche - tychereunistenbestuur@gmail.comVesta - chef@vestareunisten.nlViator - reunistenviator@gmail.comVinca - liesjettie.de.jong@online.nlVishnu - vishnu-jongreunisten@hotmail.comVivat - vol@vivat1908.nl Witian - acellisadam@bladmineerders.nlReünistenbesturen van het ASC/AVSVBestuur Vereniging van Reünisten secretaris@reunistenasc-avsv.nl82|NOS IUNGIT AMICITIAASC25 Quiz 06.indd 82 17-04-2025 10:15Sarpahtikade 13 1017 WV Amsterdamwww.rigter.financeinfo@rigter.financeNaamloos-3 4-6 23-04-2025 11:07

Page 83